7 khía cạnh của chăm sóc sức khỏe chủ động (Wellness)

Sức khỏe toàn diện thường (wellness) được hiểu đơn giản là sức khỏe thể chất, nhưng thực tế, nó bao gồm sức khoẻ về tinh thần và yếu tố tâm linh. Đây là một cách tiếp cận toàn diện, không chỉ tập trung vào sức khỏe thể chất mà còn mở rộng đến sự cân bằng tinh thần, sự hài hòa tâm linh và những yếu tố lối sống tích cực như lòng biết ơn và sự thành công.

Bill Hettler đã phát triển mô hình sáu khía cạnh của sức khỏe vào năm 1976. Ngày nay, mô hình này đã được mở rộng và hiện có bảy hoặc thậm chí tám khía cạnh được công nhận rộng rãi. Bài viết này sẽ khám phá khái niệm sức khỏe, bắt đầu từ các chiều cơ bản ban đầu và mở rộng đến những danh mục mới được thêm vào sau những năm 1970. Chúng tôi cũng sẽ điểm qua một số nghiên cứu gần đây về chủ đề hấp dẫn và quan trọng này.

1. Sức khỏe toàn diện là gì?

Sức khỏe toàn diện là gì? Theo Viện Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), sức khỏe toàn diện là một quá trình chủ động mà qua đó mọi người nhận thức và lựa chọn để đạt được một cuộc sống thành công hơn. Có một sự đồng thuận rằng sức khỏe là:

• Một quá trình có ý thức, tự định hướng và phát triển nhằm đạt được tiềm năng tối đa của mỗi cá nhân.
• Được nhìn nhận dưới nhiều khía cạnh và toàn diện, bao gồm lối sống, sức khỏe tinh thần và tâm linh, cũng như môi trường xung quanh.
• Tích cực và khẳng định, hướng tới việc cải thiện và duy trì sự cân bằng tổng thể trong cuộc sống

2. Lịch sử của sức khỏe toàn diện

Khái niệm này được phát triển đầu tiên nhằm cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của sinh viên đại học và cao đẳng. Triết lý chỉ đạo là theo đuổi sức khỏe cấp cao, mà Halbert Dunn (người đi đầu trong việc thiết lập hệ thống thống kê sinh tử quốc gia tại Hoa Kỳ và được biết đến là “cha đẻ của phong trào chăm sóc sức khỏe”) định nghĩa lần đầu tiên vào năm 1959 như là “một phương pháp hoạt động tích hợp nhắm đến việc tối đa hóa tiềm năng mà cá nhân có thể đạt được”.

Mô hình Sức khỏe cấp cao của Dunn, ra đời vào năm 1959, đã tiên phong trong lĩnh vực này. Sau đó, vào những năm 1970, mô hình của Dunn được tiếp nối và mở rộng bởi một mô hình có ảnh hưởng lớn khác được đề xuất bởi Hettler.

3. Các khía cạnh của sức khỏe toàn diện (Wellness)

• Trí tuệ: Đo lường mức độ bạn tham gia vào các hoạt động kích thích trí óc và sáng tạo. Người có trí tuệ tốt thường tận dụng tốt các nguồn lực để mở rộng kiến thức và kỹ năng của mình.
• Thể chất: Đánh giá mức độ bạn chăm sóc sức khỏe của bản thân, bao gồm việc duy trì sức khỏe tim mạch và tuân thủ chế độ ăn uống lành mạnh.
• Cảm xúc: Đề cập đến khả năng nhận thức và chấp nhận cảm xúc của chính mình, cũng như mức độ tích cực và nhiệt huyết bạn có đối với cuộc sống.
• Tâm linh: Đo lường mức độ bạn tìm kiếm ý nghĩa và mục đích trong cuộc sống, cảm nhận sâu sắc về sự rộng lớn của cuộc sống và đánh giá cao các lực lượng tự nhiên trong vũ trụ.
• Nghề nghiệp: Đánh giá mức độ hài lòng và sự làm giàu mà bạn cảm nhận được từ công việc của mình.
• Xã hội: Đo lường mức độ bạn đóng góp cho cộng đồng và kết nối với người khác cũng như với thế giới tự nhiên.

Hettler đã phát triển một mô hình liên tục từ các yếu tố sức khỏe cực kỳ tích cực đến các yếu tố cực kỳ tiêu cực; tức là một chuỗi liên tục từ sức khỏe toàn diện ở một đầu của phổ đến tử vong sớm ở đầu kia.

Mô hình lục giác, bao gồm sáu khía cạnh của sức khỏe, được thiết kế ban đầu để triển khai trong môi trường khuôn viên trường đại học tại Đại học Wisconsin – Stevens Point (UW-SP) nhằm cải thiện sức khỏe. Sau đó, mô hình này đã được Viện Sức khỏe Quốc gia áp dụng.

Một khía cạnh thứ bảy của sức khỏe được công nhận là sức khỏe môi trường. Yếu tố này liên quan đến việc nhận thức và hiểu mối liên hệ giữa môi trường, cộng đồng và bản thân. ‘Môi trường’ ở đây có thể bao gồm những nơi xung quanh hàng ngày của một người như nhà, trường học, công việc và khu phố.

Một phạm trù khác đôi khi cũng được công nhận là sức khỏe tài chính. Ví dụ, Cơ quan Quản lý Dịch vụ Sức khỏe Tâm thần và Lạm dụng Chất gây nghiện (SAMHSA) tại Hoa Kỳ đã xác định chiều kích thứ tám của sức khỏe này là cảm giác hài lòng cá nhân về tình hình tài chính của mình. Tài chính là mối lo lắng phổ biến của nhiều người, và khả năng quản lý căng thẳng liên quan đến tài chính là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe tổng thể.

4. Hoà hợp cơ thể, tâm trí và tinh thần

Các mô hình sức khỏe ban đầu có ảnh hưởng rất lớn khi mới được giới thiệu, ban đầu là nhằm mục đích cải thiện sức khỏe của sinh viên đại học. Mô hình Sức khỏe cấp cao do Dunn giới thiệu năm 1959 là mô hình ban đầu, có ảnh hưởng lớn và tiên phong, tích hợp cơ thể, tâm trí và tinh thần. Mô hình này sau đó được tiếp nối bởi Mô hình Lục giác do Hettler đề xuất. Kể từ đó, nhiều danh mục mới đã được thêm vào và các mô hình mới đã được đề xuất, chẳng hạn như mô hình hòa hợp tâm trí, cơ thể và tinh thần.

Mô hình hòa hợp tâm trí, cơ thể và tinh thần được cho là có sức giải thích mạnh mẽ hơn các mô hình trước đây. Mô hình mới này cho phép có thêm chiều sâu và có thể bao gồm các yếu tố tương tác khác được coi là quan trọng trong bất kỳ khái niệm nào về sức khỏe.

Các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu những khía cạnh mới và quan trọng của sự hài lòng trong cuộc sống và cảm xúc tích cực như lòng biết ơn một yếu tố có thể giúp cá nhân trải nghiệm sự hài lòng cuộc sống lớn hơn.

Mặc dù kiến thức của chúng ta đã phát triển rõ rệt, nhưng sự đánh giá cơ bản về sức khỏe và tầm quan trọng của nó trong việc cải thiện cuộc sống con người vẫn quan trọng như khi nó được hiểu lần đầu vào cuối những năm 1950.

Thông tin tham khảo: News-Medical