Chất điện giải

Định nghĩa

Chất điện giải là các khoáng chất như Natri, Kali, Canxi, Magie, Clo, Phosphate, và bicarbonate. Những chất này có thể hòa tan trong dịch cơ thể để tạo ra các ion có điện tích. Một số ion có điện tích dương, trong khi các ion khác có điện tích âm.

Các chất điện giải rất quan trọng cho quá trình trao đổi chất và giúp các hoạt động cơ bắp cũng như các quá trình khác trong cơ thể diễn ra thuận lợi và hiệu quả hơn.

Công dụng

Chất điện giải là những hạt mang điện tích có trong máu, mồ hôi và các dịch cơ thể khác. Chúng giống như những người vận chuyển, giúp cơ thể thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng:

• Điều hòa lượng nước trong cơ thể: Chất điện giải giúp duy trì sự cân bằng giữa lượng nước bên trong và bên ngoài tế bào, giúp cơ thể không bị mất nước hoặc thừa nước.
• Giữ ổn định pH máu: pH máu là chỉ số đo độ axit-kiềm trong máu. Chất điện giải giúp điều chỉnh pH máu, đảm bảo các phản ứng hóa học trong cơ thể diễn ra bình thường.
• Vận chuyển chất dinh dưỡng và thải bỏ chất thải: Chất điện giải giúp vận chuyển các chất dinh dưỡng như natri, kali, canxi vào tế bào và đưa các chất thải ra khỏi tế bào.
• Điều hòa huyết áp: Chất điện giải, đặc biệt là natri, đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa huyết áp.
• Tăng cường sức mạnh cho cơ bắp: Chất điện giải giúp truyền các tín hiệu thần kinh đến cơ bắp, giúp cơ bắp co giãn và hoạt động hiệu quả.
• Đảm bảo hoạt động của hệ thần kinh: Chất điện giải tham gia vào việc truyền dẫn các xung thần kinh, giúp não bộ và các cơ quan khác hoạt động nhịp nhàng.

Nhu cầu 

Yếu tố như môi trường sống, giới tính, thời gian và cường độ luyện tập thể thao có thể ảnh hưởng đến mức thiếu hụt chất điện giải.

Nhu cầu hằng ngày của cơ thể đối với các chất điện giải có thể khác nhau như sau:

• Cả nam và nữ nên duy trì lượng Natri dưới 2.000 mg. Nếu cơ thể bị mất cân bằng, bạn có thể sử dụng nước bù điện giải để điều chỉnh lại lượng Natri.
• Lượng Kali cần duy trì là 4.000 mg mỗi ngày. Thay vì dùng nước điện giải, bạn có thể bổ sung Kali qua thực phẩm như bơ, chuối.
• Nam giới nên tiêu thụ khoảng 330 – 350 mg magie mỗi ngày, trong khi nữ giới nên duy trì từ 255 – 265 mg.
• Cả nam và nữ nên giữ lượng Canxi ở khoảng 800 mg mỗi ngày. Canxi rất quan trọng cho cơ thể và có nhiều trong thịt, cá, trứng, và sữa.

Cách bổ sung

Bổ sung điện giải qua đường ăn uống

Để cân bằng chất điện giải, cách tốt nhất là thông qua chế độ ăn uống với các thực phẩm tự nhiên. Những thực phẩm tươi và đa dạng cung cấp chất điện giải, vitamin và các hợp chất quan trọng khác.

Khi cơ thể thiếu chất điện giải do bệnh lý như tiêu chảy, nôn mửa, ra mồ hôi nhiều hoặc vận động mạnh, có thể bổ sung bằng các thực phẩm sau:

• Natri: Thực phẩm giàu natri bao gồm nước dừa, socola, bơ đậu phộng, dầu oliu, dưa muối. Vận động viên có thể bổ sung qua các món ăn thêm muối hoặc socola sữa.
• Kali: Có nhiều trong chuối, cam, dưa, mận, cải xoăn, khoai lang, khoai tây. Cần chú ý bảo vệ thận để duy trì mức kali ổn định.
• Canxi: Có trong sữa, sản phẩm từ sữa, trứng, cá mòi, bông cải xanh, súp lơ. Thiếu canxi có thể gây ngứa, co giật hoặc rối loạn nhịp tim.
• Photpho: Cung cấp qua sữa chua, trứng, thịt, cá, đậu, hạt. Thiếu photpho có thể dẫn đến ngứa ngáy, yếu cơ và rối loạn nhịp tim.
• Magie: Có trong cá, hạt, đậu khô, ngũ cốc tối màu, rau xanh đậm. Thiếu magie có thể gây mệt mỏi và cơ thể suy kiệt.

Bổ sung qua thực phẩm bổ sung

• Nước điện giải ion kiềm: Nước này có nhiều ion tốt cho sức khỏe, giúp hỗ trợ trao đổi chất và duy trì hoạt động cơ thể.
• Nước bù điện giải oresol: Sử dụng khi cơ thể mất nước và chất điện giải nghiêm trọng, giúp hỗ trợ điều trị tiêu chảy, nôn mửa, sốt cao.

Bổ sung điện giải qua đường truyền tĩnh mạch

Bổ sung điện giải qua đường truyền tĩnh mạch thường được thực hiện trong các trường hợp mất nước nghiêm trọng, bệnh lý cấp tính, rối loạn cân bằng điện giải, hoặc hỗ trợ điều trị trong phẫu thuật và chăm sóc hồi sức. Đặc biệt, nó cũng hữu ích cho vận động viên khi cần phục hồi nhanh chóng sau hoạt động thể lực cường độ cao. 

Chất lỏng và chất điện giải được truyền trực tiếp qua tĩnh mạch sẽ giúp bổ sung nước và khoáng chất ngay lập tức đến từng tế bào, từ đó giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng.

Tác dụng phụ

Dù bổ sung chất điện giải quan trọng cho sức khỏe, việc sử dụng không đúng cách có thể gây tác dụng phụ. Nguyên nhân bao gồm:

• Bổ sung quá nhiều: Đặc biệt là natri, có thể dẫn đến tăng huyết áp và phù nề.
• Mất cân bằng: Thừa một loại điện giải mà thiếu các loại khác có thể gây rối loạn chức năng tim, thần kinh và cơ bắp.
• Vấn đề thận: Người bệnh thận có thể gặp khó khăn trong việc loại bỏ chất điện giải dư thừa.

Tác dụng phụ thường gặp bao gồm: Rối loạn tiêu hóa, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, mệt mỏi, co giật, và phù nề.

Tương tác (nếu có)

Chưa có bằng chứng nào cho thấy chất điện giải có tương tác với các loại thuốc hoặc chất khác.