Một cơn đau nửa đầu có thể bao gồm bất cứ triệu chứng nào như đau dữ dội, nhạy cảm với ánh sáng, mệt mỏi kéo dài, giấc ngủ bị gián đoạn.
Đau đầu dữ dội là một trong các biểu hiện thường gặp nhất của chứng bệnh này, tuy nhiên từ “đau đầu” không thể mô tả hết được những trải nghiệm mà một cơn đau nửa đầu có thể gây ra.
Sự thay đổi trong hoạt động của vùng dưới đồi
Không ai giống ai, và một số người còn không đau đầu. Vậy đau nửa đầu là hiện tượng gì? Thứ gì gây ra hiện tượng này trong bộ não?
Để tìm ra cấu trúc của cơn đau này, chúng ta phải bắt đầu với những thời điểm dẫn đến cơn đau nửa đầu này, là khi ta nhận biết được các dấu hiệu cảnh báo như mệt mỏi, thay đổi tâm trạng, những cơn ngáp bất chợt, giấc ngủ bị gián đoạn, cảm giác nôn nao, nhạy cảm với âm thanh và ánh sáng, hoặc kể cả cảm giác khát nước hơn.
Những dấu hiệu này hướng đến một vùng của bộ não: Vùng dưới đồi.
Vùng dưới đồi thường kiểm soát các cơ chế từ những triệu chứng này: sự cân bằng hóc môn cơ thể, nhịp điệu sinh học và điều hòa nước trong cơ thể.
Chúng có những liên kết sâu rộng ở khắp bộ não chúng ta, và sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn vào những ngày trước cơn đau nửa đầu.
Một dấu hiện cảnh báo thường gặp là triệu chứng thoáng báo, chúng biểu hiện bằng sự thay đổi thị giác tạm thời, cảm giác kiến bò, hoặc khó khăn khi nói chuyện.
Những hiện tượng này đến từ sự thay đổi điện tích khắp các màng tế bào dẫn đến sự thay đổi lớn của hoạt động và dòng máu lưu thông trong não. Chúng ta không rõ điều gì đã gây ra những thay đổi đó. Nhưng chúng có thể nhanh chóng lan ra bề mặt của bộ não, gây ra những triệu chứng thoáng báo tùy vào khu vực bị ảnh hưởng.
Ví dụ, nếu chúng lan dần sang vỏ não thị giác, chúng có thể gây ra những hình ảnh hoặc điểm mù lan rộng trong tầm nhìn.
Vai trò của dây thần kinh sinh ba
Trong giai đoạn bị đau đầu, dây thần kinh sinh ba đóng một vai trò quan trọng.
Dây thần kinh sinh ba thường truyền đi cảm giác chạm, nhiệt độ và hiện tượng khác. Từ da đến hầu hết khuôn mặt, một phần da đầu, một số mạch máu và các lớp bao phủ vỏ đại não. Khi được kích hoạt, dây thần kinh sinh ba sẽ truyền tín hiệu cảm giác đau.
Trong cơn đau nửa đầu, quá trình của các cơn đau trở nên nhạy cảm hơn, nghĩa là mức ngưỡng để gây ra cảm giác đau bị hạ thấp hơn. Các hiện tượng thường không gây cảm giác đau, ví dụ như ho, gập người, hoặc cả âm thanh và ánh sáng cũng có thể trở nên đau đớn.
Còn nhiều điều chúng ta chưa biết về đau nửa đầu
Những cơn đau nửa đầu vừa phổ biến vừa đa dạng, ảnh hưởng đến 33% phụ nữ và 13% đàn ông. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều chúng ta chưa biết về chúng.
Chúng ta có thể thấy chứng bệnh này là một sự rối loạn thần kinh ảnh hưởng đến nhiều phần của bộ não: thân não, hai nửa bán cầu não, và cả chính những dân thần kinh.
Nhưng chúng ta không biết liệu thứ gì kích thích từng giai đoạn của chứng bệnh, tại sao có người bị đau nửa đầu có người lại không bị, tại sao phụ nữ mắc bệnh này nhiều hơn đàn ông, hay tại sao các dạng đau nửa đầu đôi khi thay đổi trong đời nhiều người.
Sự biến động về hóc môn được cho là có tác động đến điều này: một số phụ nữ nhận thấy sự giảm rõ rệt của tần suất những cơn đau nửa đầu sau tiền mãn kinh, khi những biến động của hóc môn sinh dục trở nên ít hơn.
Trong khi đó, trước khi tiền mãn kinh, khi những biến động này tăng lên, và một số phụ nữ đã bị nặng hơn hoặc có những cơn đau đầu mới.
Những người mắc chứng đau nửa đầu dễ mắc bệnh trầm cảm hơn, rối loạn hoảng sợ, rối loạn giấc ngủ, hay đột quỵ, cùng với những bệnh khác.
Mối quan hệ giữa những căn bệnh này có vẻ khá phức tạp, có thể hiệu ứng của chứng đau nửa đầu gây ra với các bệnh đó hoặc ngược lại, hoặc phản ánh cơ sở gen di truyền chung của chúng.
Gen di truyền chắc chắn có đóng vai trò, tuy nhiên có một vài ngoại lệ, mà không có một gen nào có thể gây ra chứng đau nửa đầu.
Một số gen nhất định kiểm soát mức độ mà các nơ-ron thần kinh não bộ phản ứng với các kích thích của môi trường và độ sẵn sàng truyền đi tín hiệu cơn đau.
Có thể là những nơ-ron thần kinh của não những người bị mắc chứng đau nửa đầu dễ bị kích thích hơn bởi những kích thích của môi trường và không dễ chặn những tin hiệu cơn đau.
Dù không có lí giải đơn giản về điều đã xảy ra với bộ não chúng ta với chứng rối loạn phức tạp này, nhưng có thể chắc chắn một điều rằng: đau nửa đầu không chỉ là một cơn đau đầu.
Xem đầy đủ nội dung video trên kênh Youtube TED-Ed với gần 21 triệu lượt theo dõi.
