Ăn ít hơn có thể giúp kéo dài tuổi thọ?

Từ xa xưa, con người đã quan tâm đến việc tìm kiếm phương pháp kéo dài tuổi thọ và sống khỏe mạnh. Trong số đó, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng. Gần đây, nhiều nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, ăn ít tốt cho sức khỏe và có thể là một trong những chìa khóa giúp con người sống lâu hơn. Vậy điều này có cơ sở khoa học nào không và chúng ta nên áp dụng như thế nào để đạt hiệu quả tốt nhất?

1. Có phải càng ăn ít càng sống lâu? Những nghiên cứu khoa học

Trong gần một thế kỷ, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm đã liên tục chỉ ra rằng ăn ít thức ăn hơn hoặc ăn ít thường xuyên hơn có thể kéo dài tuổi thọ của động vật. Tuy nhiên, các nhà khoa học đã phải vật lộn để hiểu tại sao những chế độ ăn kiêng hạn chế này lại có tác dụng này và cách thực hiện chúng tốt nhất ở người.

Giờ đây, trong một nghiên cứu được chờ đợi từ lâu được công bố trên tạp chí Nature, các nhà khoa học tại Phòng thí nghiệm Jackson (JAX) và các cộng tác viên của họ đã theo dõi sức khỏe của gần 1.000 con chuột với nhiều chế độ ăn khác nhau để khám phá thêm những câu hỏi này.

Ăn ít hơn, lão hóa và tuổi thọ

Nghiên cứu được thiết kế sao cho mỗi con chuột đều độc nhất về mặt di truyền, cho phép nhóm nghiên cứu đại diện tốt hơn cho sự đa dạng di truyền của quần thể người. Cách tiếp cận này làm cho kết quả có liên quan hơn về mặt lâm sàng và nâng tầm nghiên cứu trở thành một trong những nghiên cứu quan trọng nhất về lão hóa và tuổi thọ cho đến nay.

Các nhà nghiên cứu kết luận rằng tiêu thụ ít calo hơn có tác động lớn hơn đến tuổi thọ so với nhịn ăn định kỳ. Họ phát hiện ra rằng chế độ ăn rất ít calo thường kéo dài tuổi thọ của chuột bất kể lượng mỡ trong cơ thể hoặc lượng đường trong máu của chúng – cả hai đều thường được coi là dấu hiệu của sức khỏe trao đổi chất và lão hóa.

Điều đáng ngạc nhiên là những con chuột sống lâu nhất với chế độ ăn kiêng hạn chế là những con giảm ít cân nhất mặc dù ăn ít hơn. Những con vật giảm cân nhiều nhất trong chế độ ăn này có xu hướng có năng lượng thấp, hệ thống miễn dịch và sinh sản bị tổn hại và sống ngắn hơn.

Sức khỏe lâu dài và tuổi thọ

“Nghiên cứu của chúng tôi thực sự chỉ ra tầm quan trọng của khả năng phục hồi”, Gary Churchill, giáo sư tại JAX, người đứng đầu nghiên cứu cho biết. “Những động vật khỏe nhất duy trì cân nặng của chúng ngay cả khi đối mặt với căng thẳng và hạn chế calo, và chúng là những con sống lâu nhất.”

Theo Giáo sư Churchill, nghiên cứu cũng cho thấy rằng mức độ hạn chế calo vừa phải hơn có thể là cách để cân bằng sức khỏe lâu dài và tuổi thọ.

2. Ăn ít tốt cho sức khỏe không?

Khi được kiểm soát lượng calo nạp vào một cách hợp lý, việc ăn ít hơn có thể mang lại những lợi ích như sau:

• Giảm stress oxy hóa: Khi chúng ta ăn ít hơn, cơ thể sản sinh ít gốc tự do hơn, từ đó giảm stress oxy hóa – một trong những nguyên nhân chính gây lão hóa tế bào.
• Tăng cường quá trình tự thực (autophagy): Tự thực là quá trình tế bào tự phân hủy và tái tạo các thành phần bị hư hỏng. Ăn ít hơn kích thích quá trình này, giúp loại bỏ các tế bào bị tổn thương và tái tạo tế bào mới, góp phần làm chậm quá trình lão hóa.
• Cải thiện độ nhạy insulin: Hạn chế calo giúp cải thiện độ nhạy insulin, từ đó kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn, giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, béo phì…
• Thay đổi biểu hiện gen: Một số nghiên cứu cho thấy, hạn chế calo có thể ảnh hưởng đến biểu hiện của một số gen liên quan đến tuổi thọ, giúp kéo dài tuổi thọ và tăng cường sức khỏe.

3. Các hình thức ăn ít để cải thiện sức khỏe

Có nhiều cách để áp dụng nguyên tắc “ăn ít hơn” vào chế độ ăn uống hàng ngày, bao gồm:

• Ăn kiêng gián đoạn: Phương pháp này luân phiên giữa các giai đoạn ăn uống bình thường và nhịn ăn trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: nhịn ăn 16 tiếng, ăn trong 8 tiếng).
• Ăn ít calo: Giảm lượng calo tiêu thụ hàng ngày, nhưng vẫn đảm bảo đủ chất dinh dưỡng.
• Ăn keto: Chế độ ăn ketogenic tập trung vào việc giảm lượng carbohydrate và tăng lượng chất béo, giúp cơ thể chuyển sang sử dụng chất béo làm nguồn năng lượng chính.
• Chế độ ăn uống theo tỉ lệ: Áp dụng tỉ lệ nhất định giữa các nhóm chất dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn (ví dụ: 40% carbohydrate, 30% protein, 30% chất béo).

4. Các lưu ý để đảm bảo sức khỏe

Mặc dù ăn ít hơn có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng cần lưu ý một số điểm sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Tham khảo ý kiến chuyên gia: Trước khi áp dụng bất kỳ chế độ ăn kiêng nào, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn phù hợp với tình trạng sức khỏe cá nhân.
• Đảm bảo đủ chất dinh dưỡng: Khi ăn ít hơn, cần chú ý lựa chọn thực phẩm giàu dinh dưỡng để cung cấp đủ vitamin, khoáng chất và các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
• Lắng nghe cơ thể: Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt hoặc có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, hãy dừng chế độ ăn kiêng và đến gặp bác sĩ.
• Kết hợp lối sống lành mạnh: Bên cạnh chế độ ăn uống, việc tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc, kiểm soát stress cũng rất quan trọng để duy trì sức khỏe và kéo dài tuổi thọ.

Như vậy, ăn ít hơn có thể là một chiến lược hiệu quả để cải thiện sức khỏe và kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, cần áp dụng đúng cách và kết hợp với lối sống lành mạnh để đạt được kết quả tốt nhất. Nếu có vấn đề sức khỏe, bạn nên quan tâm tìm hiểu các giải pháp phù hợp và chủ động chăm sóc sức khỏe từ sớm để sống khỏe, minh mẫn và trường thọ.

Tài liệu tham khảo:  Medicalnewstoday.com, Sciencedaily.com, Nature.com,  Earth.com