Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối quan hệ phức tạp giữa bệnh tim và suy giảm nhận thức. Theo đó, các bệnh lý tim mạch phổ biến như: suy tim, rung nhĩ và bệnh tim mạch vành đều tác động đến suy giảm nhận thức và chứng mất trí. Vì vậy, việc chăm sóc sức khỏe tim mạch đóng vai trò vô cùng quan trọng đến việc bệnh tim có làm suy giảm trí nhớ.
Vì sao các bệnh tim làm tăng nguy cơ mất trí nhớ?
Theo giáo sư thần kinh học và phục hồi chức năng, bác sĩ Fernando D. Testai, tại Đại học Y khoa Illinois thì: “Số phận của tim và não có mối liên hệ chặt chẽ với nhau”. Cụ thể, bệnh tim có làm suy giảm trí nhớ bằng cách làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc làm giảm lưu lượng tim, như xảy ra ở những người mắc bệnh suy tim. Ngược lại, đột quỵ ở các vùng thần kinh giải phẫu cụ thể có thể dẫn đến các bất thường về tim như rối loạn nhịp tim.
Các nhà khoa học cũng mở rộng về vô số cách mà ba trong số các bệnh tim mạch phổ biến nhất là suy tim, rung nhĩ và bệnh tim mạch vành tác động đến suy giảm nhận thức và chứng mất trí.
Gần một nửa số người lớn ở Hoa Kỳ (130 triệu người) mắc một số dạng bệnh tim mạch. Theo tuyên bố, khoảng 43% những người bị suy tim gặp phải tình trạng suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim bao gồm giảm khả năng chú ý, giảm khả năng nói trôi chảy, tốc độ xử lý thông tin giảm, giảm khả năng ghi nhớ. Trong khi đó, bằng chứng cũng chỉ ra rằng những người bị rung nhĩ có nguy cơ mắc các vấn đề về nhận thức cao hơn 39%.
Bệnh tim mạch vành gây ra nguy cơ mắc chứng mất trí cao hơn 27% và sau một cơn đau tim, có tới 50% người bệnh có thể bị suy giảm nhận thức. Mặc dù cơ chế giải thích tại sao sức khỏe tim mạch ảnh hưởng đến nhận thức rất phức tạp và chưa được hiểu rõ hoàn toàn, tuyên bố của Tổ chức Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) nêu rõ cách một số bệnh tim mạch phổ biến góp phần gây ra chúng.
Mất trí nhớ và mảng bám trong động mạch
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì bệnh tim mạch vành, là tình trạng tích tụ mảng bám trong động mạch của cơ thể, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới. WHO cho biết số ca tử vong do bệnh động mạch vành đã tăng từ 6,4 triệu vào năm 2000 lên 9,1 triệu vào năm 2021.
Căn bệnh này cũng ảnh hưởng đến não. Theo Tổ chức Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho biết tình trạng hẹp động mạch xảy ra khi mắc bệnh tim mạch vành và huyết áp cao có thể làm giảm lưu lượng máu và gây tổn thương các mạch máu nhỏ trong não, dẫn đến suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim. Tình trạng huyết áp cao và bệnh tiểu đường loại 2 cũng có thể làm giảm lưu lượng máu đến não và tăng tình trạng viêm, dẫn đến suy giảm nhận thức và chứng mất trí.
Những người mắc bệnh tim mạch vành làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí trong tương lai lên 27% so với những người không mắc bệnh tim. Căn bệnh này có thể bắt đầu ở độ tuổi 40 và 50, thường không có triệu chứng rõ ràng nào cảnh báo người bệnh về mức độ nguy hiểm của bệnh.
Đau tim và suy tim
Bệnh tim có làm suy giảm trí nhớ không? Theo ước tính của Tổ chức Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), cứ khoảng 40 giây, sẽ có một người ở Hoa Kỳ bị đau tim. Sau khi điều đó xảy ra, có tới 50% số người sống sót sẽ bị mất chức năng não, một số người bị suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim nghiêm trọng hơn.
Suy tim là một dạng bệnh tim nghiêm trọng hơn, trong đó tim quá yếu để bơm đủ máu và oxy đến các cơ quan của cơ thể. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng có tới 81% những người bị suy tim có thể bị suy giảm nhận thức ở một số dạng ảnh hưởng đến trí nhớ, ngôn ngữ hoặc khả năng suy nghĩ và lập kế hoạch của họ.
Theo giáo sư Fernando D. Testai, các yếu tố nguy cơ mạch máu liên quan đến các bệnh tim như bệnh tiểu đường, có thể làm tăng mức beta-amyloid trong não- là dấu hiệu chính của bệnh Alzheimer. Đổi lại, beta-amyloid đã được tìm thấy trong tim và có liên quan đến rối loạn chức năng tim. Những phát hiện này cho thấy mối liên hệ sinh hóa cơ bản giữa tim và não.
Rung nhĩ và chứng mất trí
Rung nhĩ là nhịp tim không đều thường được nhiều người mắc phải mô tả là “rung”, “rung động” hoặc “lật ngược” của tim trong lồng ngực. Rung nhĩ là nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ ở Hoa Kỳ. Ngoài ra, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ, đột quỵ liên quan đến rung nhĩ có xu hướng “nghiêm trọng hơn đột quỵ do các nguyên nhân tiềm ẩn khác”.
Theo tuyên bố khoa học mới, tình trạng chảy máu não nhỏ, được gọi là xuất huyết nhỏ, có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim phổ biến hơn ở những người mắc rung nhĩ. Trên thực tế, những người mắc rung nhĩ có nguy cơ mắc các vấn đề về trí nhớ hoặc tư duy cao hơn 39%. Tỷ lệ rung nhĩ ở Hoa Kỳ đang gia tăng với ước tính cho thấy có tới 16 triệu người sẽ mắc rung nhĩ vào năm 2050.
Tác dụng của việc chăm sóc sức khỏe tim mạch để cải thiện trí nhớ
Thói quen lối sống có thể ảnh hưởng đến quá trình lão hóa
Đối với nghiên cứu mới, Jiantao Ma, Tiến sĩ, tác giả nghiên cứu cao cấp và phó giáo sư tại Trường Khoa học Dinh dưỡng và Chính sách Friedman thuộc Đại học Tufts và nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ hơn 5.600 người tham gia được ghi danh vào Nghiên cứu tim mạch Framingham, nơi đã thu thập dữ liệu từ năm 1948; độ tuổi trung bình của những người tham gia là 56 tuổi. Những người tham gia nghiên cứu đã được theo dõi trong 11 đến 14 năm và các nhà nghiên cứu đã ghi lại bất kỳ trường hợp mắc bệnh tim mạch, tử vong do tim mạch hoặc tử vong do bất kỳ nguyên nhân nào.
Họ phát hiện ra rằng cứ mỗi lần tăng 13 điểm trong điểm Life’s Essential 8 của một người, nguy cơ mắc bệnh tim mạch giảm 35%, nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch giảm 36% và nguy cơ tử vong do bất kỳ nguyên nhân nào giảm 29%. Trong số những người có khuynh hướng lão hóa nhanh do di truyền, những sự giảm này thậm chí còn đáng kể hơn: Những người trong nhóm này thấy nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong do bệnh tim mạch giảm 39%, và nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân giảm 78%.
Phát hiện này ủng hộ ý tưởng rằng các yếu tố lối sống có thể ảnh hưởng đến độ tuổi sinh học của một người và theo đó là giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tử vong.
Tìm hiểu thêm về tuổi sinh học và sức khỏe
Kết quả của nghiên cứu này cho thấy những người đang trải qua quá trình lão hóa nhanh sẽ thấy được lợi ích sức khỏe lớn hơn nữa khi sống một lối sống lành mạnh hơn cho tim.
“Có rất nhiều sự quan tâm đến quá trình lão hóa sinh học và mối liên hệ của nó với tuổi thọ, và các nhà khoa học đang xem xét các gen của chúng ta và những thay đổi đối với gen của chúng ta do lối sống không lành mạnh”, Nieca Goldberg, Tiến sĩ Y khoa, bác sĩ tim mạch và phó giáo sư y khoa lâm sàng tại Trường Y khoa Grossman của NYU, cho biết với Health.
Nghiên cứu mới này liên quan đến công trình trước đây cho thấy rằng “quá trình lão hóa tế bào khiến một người dễ mắc bệnh tim và các bệnh tim mạch chuyển hóa khác. Quá trình lão hóa làm lão hóa các mạch máu, khiến chúng dễ tích tụ cholesterol trong động mạch, gây ra những thay đổi về chuyển hóa”.
Các lưu ý trong chăm sóc sức khỏe tim mạch
Một tuyên bố mới từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ nhấn mạnh tầm quan trọng của chăm sóc sức khỏe tim mạch như một yếu tố nguy cơ gây suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim. Các dạng bệnh tim phổ biến bao gồm suy tim, rung nhĩ và bệnh tim mạch vành đều đã được chứng minh là làm tăng đáng kể nguy cơ suy giảm nhận thức và chứng mất trí. Việc bắt đầu chăm sóc sức khỏe tim mạch ngay từ khi còn trẻ, thậm chí trước khi trưởng thành, thậm chí còn quan trọng hơn khi xét đến những tác động tiềm ẩn về sau đối với sức khỏe não bộ.
Tập trung vào thay đổi lối sống
Y học hiện đại có những loại thuốc tuyệt vời như statin và thuốc hạ cholesterol có thể ngăn ngừa hoặc làm chậm bệnh tim, đặc biệt là nếu phát hiện sớm. Việc kiểm tra sức khỏe thường xuyên và uống thuốc đều đặn hàng ngày là rất quan trọng để thực hiện điều đó.
Theo tuyên bố của Tổ chức Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho biết, điều trị tích cực huyết áp cao đã cho thấy triển vọng trong việc làm giảm suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim mức độ nhẹ nhưng không phải chứng mất trí.
Ưu tiên giấc ngủ
Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cải thiện tâm trạng, cải thiện năng lượng, làm cho não bộ minh mẫn hơn và làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim. Một nghiên cứu vào tháng 1 cho thấy những người bị gián đoạn giấc ngủ nhiều hơn ở độ tuổi 30 và 40 có khả năng gặp các vấn đề về trí nhớ và tư duy cao gấp đôi sau một thập kỷ.
Giấc ngủ có khả năng phục hồi là chúng ta có thể ngủ liên tục qua bốn giai đoạn của giấc ngủ từ bốn đến sáu lần mỗi đêm. Vì mỗi chu kỳ kéo dài khoảng 90 phút nên hầu hết mọi người cần bảy đến tám giờ ngủ liên tục để đạt được mục tiêu này.
Tập trung vào chất dinh dưỡng
Một nghiên cứu gần đây cho thấy việc ăn một chế độ ăn chống viêm gồm ngũ cốc nguyên hạt, trái cây và rau quả thay vì chế độ ăn chống viêm tập trung vào thịt đỏ và thịt chế biến và thực phẩm siêu chế biến như ngũ cốc có đường, soda, khoai tây chiên và kem, giúp giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ xuống 31%.
Chế độ dinh dưỡng này cũng giúp giảm tình trạng suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim, cụ thể là người mắc các tình trạng tim mạch chuyển hóa như tiểu đường loại 2, bệnh lý tim mạch và đột quỵ.
Giảm căng thẳng
Một nghiên cứu vào tháng 10 năm 2018 cho thấy nồng độ cortisol cao hay hormone căng thẳng cao có liên quan đến tổn thương ở các phần não bộ chuyển động và quản lý thông tin. Một nghiên cứu khác được công bố vào tháng 3 năm 2023 cho thấy những người có mức độ căng thẳng cao có khả năng bị suy giảm nhận thức cao hơn 37%.
Việc áp dụng các cách giảm căng thẳng là cần thiết để giảm tình trạng suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, những cách khác bao gồm ngủ đủ giấc, ăn thực phẩm lành mạnh và hạn chế thời gian theo dõi tin tức hoặc tham gia mạng xã hội. Một số cách giảm căng thẳng khác có thể áp dụng như duy trì kết nối với người khác và áp dụng các biện pháp làm dịu như thiền, hít thở sâu hoặc hoạt động thể chất.
Tập thể dục thường xuyên và đều đặn
Tập thể dục đều đặn và thường xuyên là cách để giảm tình trạng suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim. Người lớn nên tập thể dục cường độ vừa phải 150 phút hoặc tập thể dục mạnh mẽ 75 phút mỗi tuần, cùng với việc rèn luyện sức mạnh.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tăng cường hoạt động có lợi cho toàn bộ cơ thể, bao gồm cả não bộ. Một nghiên cứu vào tháng 9 năm 2022 cho thấy những người đi bộ với tốc độ rất nhanh là 112 bước mỗi phút trong 30 phút mỗi ngày đã giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ xuống 62%.
Tóm lại, bài viết chứng minh các bệnh tim thông thường làm tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, tác dụng của chăm sóc sức khỏe tim mạch và những cách giảm tình trạng suy giảm trí nhớ ở người bị bệnh tim. Nếu bệnh lý về tim mạch khiến bạn cảm thấy suy giảm trí nhớ thì điều cần làm là đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị đúng cách.
Tài liệu tham khảo:
- https://www.healthline.com/health-news/heart-health-dementia-prevention
- https://www.health.com/heart-healthy-lifestyle-slow-biological-aging-8658442
- https://edition.cnn.com/2024/10/10/health/heart-dementia-risk-wellness/index.html?iid=cnn_buildContentRecirc_end_recirc
Đọc thêm:
Nhận bản tin hàng tháng
Chúng tôi sẽ gửi cho bạn thông tin mới nhất để giúp bạn chủ động chăm sóc và quản lý sức khỏe của mình.
Thank you for subscribing to the newsletter.
Oops. Something went wrong. Please try again later.
