Rèn luyện não bộ để cải thiện trí nhớ, sự tập trung hoặc chức năng hàng ngày là ưu tiên hàng đầu của nhiều người lớn tuổi. Nhưng mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể hưởng lợi từ việc kết hợp một vài bài tập não đơn giản vào cuộc sống hàng ngày. Vậy các cách phát triển khả năng tư duy là gì?
1. Khả năng tư duy có thể phát triển cải thiện được không? Vì sao
Khả năng tư duy hoàn toàn có thể phát triển và cải thiện được, và điều này dựa trên nhiều nghiên cứu khoa học cũng như kinh nghiệm thực tiễn. Lý do chính là vì bộ não con người có tính chất linh hoạt và có khả năng thay đổi, còn được gọi là tính dẻo của não bộ (neuroplasticity). Tính dẻo này cho phép não bộ tạo ra các kết nối thần kinh mới, củng cố các kết nối hiện có, và thậm chí là hình thành các mạng lưới thần kinh mới khi chúng ta học hỏi, suy nghĩ, và trải nghiệm.
- Học hỏi liên tục: Khi chúng ta tiếp xúc với kiến thức mới, học các kỹ năng mới hoặc giải quyết các vấn đề phức tạp, não bộ buộc phải hoạt động để thích ứng và xử lý thông tin. Quá trình này không chỉ giúp củng cố khả năng tư duy mà còn làm tăng cường sự nhạy bén và linh hoạt của bộ não.
- Luyện tập và thực hành: Giống như các cơ bắp trong cơ thể, khả năng tư duy cũng có thể được cải thiện thông qua việc luyện tập đều đặn. Các hoạt động như đọc sách, chơi các trò chơi trí tuệ, tham gia vào các cuộc thảo luận, và giải quyết các bài toán logic đều giúp rèn luyện và phát triển khả năng tư duy.
- Chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu dưỡng chất, cùng với lối sống lành mạnh như tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng, cũng góp phần quan trọng trong việc cải thiện khả năng tư duy. Một cơ thể khỏe mạnh sẽ hỗ trợ tối ưu cho chức năng não bộ và khả năng tư duy.
- Thử thách bản thân: Khi bạn đẩy mình ra khỏi vùng an toàn và đối mặt với những thách thức mới, não bộ sẽ phải hoạt động nhiều hơn để tìm ra các giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Điều này giúp nâng cao khả năng tư duy phản biện và tư duy sáng tạo.

Khả năng tư duy không phải là một yếu tố cố định mà có thể phát triển và cải thiện thông qua việc học hỏi, luyện tập, và duy trì một lối sống lành mạnh. Sự linh hoạt của não bộ cùng với khả năng thích ứng với các tình huống mới là minh chứng cho việc chúng ta hoàn toàn có thể nâng cao khả năng tư duy của mình theo thời gian.
2. Nêu và phân tích các cách phát triển khả năng tư duy cho não bộ
Mỗi bộ não đều thay đổi theo tuổi tác, và chức năng tinh thần cũng thay đổi theo. Suy giảm tinh thần là phổ biến và đó là một trong những hậu quả đáng sợ nhất của quá trình lão hóa. Nhưng suy giảm nhận thức không phải là điều không thể tránh khỏi. Sau đây là 12 cách để cải thiện khả năng tư duy và giúp duy trì chức năng não mà bạn có thể áp dụng.
2.1 Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục có nhiều lợi ích đã biết và hoạt động thể chất thường xuyên cũng có lợi cho não. Nhiều nghiên cứu cho thấy những người năng động về thể chất ít có khả năng bị suy giảm chức năng tinh thần và có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer thấp hơn.
Những lợi ích này là kết quả của việc tăng lưu lượng máu đến não khi tập thể dục. Nó cũng có xu hướng chống lại một số sự suy giảm tự nhiên trong các kết nối não xảy ra trong quá trình lão hóa, đảo ngược một số vấn đề.
Đặt mục tiêu tập thể dục nhiều lần mỗi tuần trong 30 đến 60 phút. Bạn có thể đi bộ, bơi, chơi quần vợt hoặc thực hiện bất kỳ hoạt động aerobic vừa phải nào khác giúp tăng nhịp tim.
2.2 Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe não bộ của bạn. Một số lý thuyết cho rằng giấc ngủ giúp loại bỏ các protein bất thường trong não và củng cố trí nhớ, giúp tăng cường trí nhớ và sức khỏe não bộ nói chung.

Mục tiêu là ngủ liên tục bảy đến tám giờ mỗi đêm, không phải ngủ ngắt quãng theo từng đợt hai hoặc ba giờ. Ngủ liên tục giúp não bạn có thời gian củng cố và lưu trữ ký ức hiệu quả. Ngưng thở khi ngủ gây hại cho sức khỏe não bộ và có thể là lý do khiến bạn khó có thể ngủ liên tục. Hãy trao đổi với nhóm chăm sóc sức khỏe nếu bạn hoặc người thân nghi ngờ bạn bị ngưng thở khi ngủ.
2.3 Kích thích tinh thần
Thông qua nghiên cứu trên chuột và con người, các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng các hoạt động của não bộ kích thích các kết nối mới giữa các tế bào thần kinh và thậm chí có thể giúp não tạo ra các tế bào mới, phát triển “tính dẻo” của thần kinh và xây dựng một kho dự trữ chức năng giúp ngăn ngừa tình trạng mất tế bào trong tương lai.
Bất kỳ hoạt động kích thích trí óc nào cũng giúp xây dựng não bộ của bạn. Đọc sách, tham gia các khóa học, thử “thể dục trí óc”, chẳng hạn như trò chơi ô chữ hoặc bài toán Thử nghiệm với những thứ đòi hỏi sự khéo léo của đôi tay cũng như nỗ lực trí óc, chẳng hạn như vẽ, sơn và các nghề thủ công khác.
2.4 Ăn theo chế độ địa Trung Hải
Chế độ ăn uống của bạn đóng vai trò lớn trong sức khỏe não bộ của bạn. Hãy cân nhắc áp dụng chế độ ăn Địa Trung Hải, trong đó nhấn mạnh vào thực phẩm có nguồn gốc thực vật, ngũ cốc nguyên hạt, cá và chất béo lành mạnh, chẳng hạn như dầu ô liu. Chế độ ăn này kết hợp ít thịt đỏ và muối hơn chế độ ăn thông thường của người Mỹ.
Các nghiên cứu cho thấy những người tuân thủ chặt chẽ chế độ ăn Địa Trung Hải ít có khả năng mắc bệnh Alzheimer hơn những người không tuân theo chế độ ăn này. Cần nghiên cứu thêm để xác định những phần nào của chế độ ăn giúp não hoạt động nhiều nhất. Tuy nhiên, chúng ta biết rằng axit béo omega có trong dầu ô liu nguyên chất và các chất béo lành mạnh khác rất cần thiết để các tế bào của bạn hoạt động bình thường, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh động mạch vành, tăng cường sự tập trung tinh thần và làm chậm quá trình suy giảm nhận thức ở người lớn tuổi.
2.5 Giữ tinh thần luôn năng động
Bộ não của bạn cũng giống như một cơ bắp bạn cần sử dụng nó hoặc mất nó. Có nhiều điều bạn có thể làm để giữ cho bộ não của mình luôn khỏe mạnh, chẳng hạn như giải ô chữ hoặc Sudoku, đọc sách, chơi bài hoặc ghép hình. Hãy coi đó là cách rèn luyện chéo cho bộ não của bạn. Kết hợp các loại hoạt động khác nhau để tăng hiệu quả.
Hầu hết các nhóm chăm sóc sức khỏe không khuyến khích các chương trình rèn luyện não bộ trả phí. Các chương trình này thường hứa hẹn quá mức về kết quả hoặc tập trung vào các kỹ năng ghi nhớ không hữu ích trong cuộc sống hàng ngày. Não của bạn có thể được rèn luyện tốt như vậy thông qua việc đọc hoặc thử thách bản thân với các câu đố. Cuối cùng, đừng xem quá nhiều TV, vì đó là một hoạt động thụ động và không kích thích được não của bạn.
2.6 Duy trì sự tham gia xã hội
Tương tác xã hội giúp ngăn ngừa trầm cảm và căng thẳng, có thể dẫn đến mất trí nhớ. Tìm kiếm cơ hội để kết nối với những người thân yêu, bạn bè và những người khác, đặc biệt là nếu bạn sống một mình. Nghiên cứu liên kết sự giam cầm đơn độc với chứng teo não, vì vậy việc duy trì hoạt động xã hội có thể có tác dụng ngược lại và tăng cường sức khỏe cho não của bạn.
2.7 Giữ cho mạch máu khỏe mạnh
Sức khỏe của động mạch và tĩnh mạch rất quan trọng đối với sức khỏe tim mạch nhưng cũng rất quan trọng đối với sức khỏe não bộ. Hãy kiểm tra huyết áp, lượng đường trong máu và cholesterol thường xuyên và thực hiện các bước để giữ các chỉ số trong phạm vi bình thường.
Tăng cường hoạt động thể chất, ăn chế độ ăn Địa Trung Hải và giảm lượng natri tiêu thụ để hạ huyết áp và lượng cholesterol. Cuối cùng, việc sử dụng thuốc lá và rượu cũng ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ, vì vậy bạn chỉ uống rượu ở mức độ vừa phải và không hút thuốc. Uống rượu ở mức độ vừa phải được định nghĩa là tối đa một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và tối đa hai ly mỗi ngày đối với nam giới.
2.8 Cải thiện huyết áp
Huyết áp cao ở tuổi trung niên làm tăng nguy cơ suy giảm nhận thức khi về già. Hãy thay đổi lối sống để giữ huyết áp ở mức thấp nhất có thể. Giữ dáng, tập thể dục thường xuyên, hạn chế uống rượu ở mức hai ly mỗi ngày, giảm căng thẳng và ăn uống đúng cách.

2.9 Cải thiện lượng đường trong máu
Bệnh tiểu đường là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với chứng mất trí. Bạn có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường bằng cách ăn uống đúng cách, tập thể dục thường xuyên và giữ dáng. Nhưng nếu lượng đường trong máu của bạn vẫn cao, bạn sẽ cần dùng thuốc để kiểm soát tốt.
2.10 Cải thiện cholesterol
Nồng độ cholesterol LDL (“xấu”) cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc chứng mất trí. Chế độ ăn uống, tập thể dục, kiểm soát cân nặng và tránh hút thuốc sẽ giúp cải thiện đáng kể mức cholesterol của bạn. Nhưng nếu bạn cần thêm trợ giúp, hãy hỏi bác sĩ về thuốc.
2.11 Cân nhắc dùng aspirin liều thấp
Một số nghiên cứu quan sát cho thấy aspirin liều thấp có thể làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí, đặc biệt là chứng mất trí do mạch máu. Hãy hỏi bác sĩ nếu bạn là ứng cử viên.
2.12 Chăm sóc cảm xúc
Những người lo lắng, chán nản, thiếu ngủ hoặc kiệt sức có xu hướng đạt điểm kém trong các bài kiểm tra chức năng nhận thức. Điểm kém không nhất thiết dự báo nguy cơ suy giảm nhận thức ở tuổi già, nhưng sức khỏe tinh thần tốt và giấc ngủ ngon chắc chắn là những mục tiêu quan trọng.
3. Các điểm cần lưu ý khi áp dụng các cách phát triển khả năng tư duy
Trong thời đại ngày nay, khả năng tư duy không chỉ là yếu tố quyết định thành công cá nhân mà còn là nền tảng cho sự phát triển nghề nghiệp và xã hội. Để nâng cao khả năng tư duy, nhiều phương pháp khác nhau đã được nghiên cứu và áp dụng. Tuy nhiên, việc áp dụng các phương pháp này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc và chú ý đến một số điểm quan trọng để đảm bảo hiệu quả tối đa. Dưới đây là những điểm cần lưu ý khi bạn áp dụng cách phát triển khả năng tư duy.
- Xác định mục tiêu rõ ràng: Trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp nào, điều quan trọng là bạn phải có mục tiêu rõ ràng về những gì mình muốn đạt được. Hiểu rõ mục tiêu sẽ giúp bạn lựa chọn phương pháp phù hợp nhất.
- Sự nhất quán: Thực hành thường xuyên là yếu tố then chốt để phát triển khả năng tư duy. Nỗ lực không đều đặn có thể không mang lại kết quả đáng kể, vì vậy cần tích hợp các phương pháp này vào thói quen hàng ngày của bạn.
- Tính linh hoạt: Mỗi tình huống có thể yêu cầu các cách tiếp cận tư duy khác nhau. Hãy linh hoạt trong việc áp dụng các phương pháp khác nhau và điều chỉnh chúng khi cần để phù hợp với nhu cầu hoặc thách thức cụ thể của bạn.
- Phản ánh và đánh giá: Sau khi áp dụng một phương pháp cụ thể, hãy dành thời gian để suy ngẫm về hiệu quả của nó. Đánh giá xem liệu nó có giúp cải thiện kỹ năng tư duy của bạn hay không và điều chỉnh nếu cần.
- Tìm kiếm phản hồi: Tham gia với những người khác có thể cung cấp phản hồi mang tính xây dựng về tiến trình của bạn. Điều này có thể mang lại những góc nhìn mới và giúp bạn hoàn thiện các chiến lược tư duy của mình.
- Tập trung và chú ý: Phát triển khả năng tư duy thường đòi hỏi sự tập trung cao độ. Giảm thiểu sự xao lãng và thực hành sự chú ý có thể nâng cao hiệu quả của nỗ lực của bạn.
- Kiên nhẫn và bền bỉ: Phát triển kỹ năng tư duy là một quá trình dần dần. Hãy kiên nhẫn và bền bỉ, vì sự cải thiện sẽ đến cùng với thời gian và sự nỗ lực liên tục.
Tóm lại, phát triển khả năng tư duy cho não bộ không chỉ là việc rèn luyện một kỹ năng mà còn là quá trình xây dựng nền tảng vững chắc cho sự sáng tạo, giải quyết vấn đề và đưa ra quyết định. Bằng phương pháp áp dụng các cách để tăng khả năng tư duy như học tập liên tục và sự sáng tạo, chúng ta có thể cải thiện đáng kể khả năng tư duy của mình. Quan trọng nhất, bạn cần phải duy trì sự kiên trì và cởi mở với những phương pháp mới, đồng thời đánh giá và điều chỉnh các chiến lược phù hợp với nhu cầu cá nhân. Khi bạn đầu tư vào việc phát triển tư duy, bạn không chỉ nâng cao khả năng xử lý thông tin mà còn mở ra những cơ hội mới trong cuộc sống và công việc.
Nguồn tham khảo: health.harvard.edu/, healthline.com/, mayoclinichealthsystem.org, medicalnewstoday.com
Nhận bản tin hàng tháng
Chúng tôi sẽ gửi cho bạn thông tin mới nhất để giúp bạn chủ động chăm sóc và quản lý sức khỏe của mình.
Thank you for subscribing to the newsletter.
Oops. Something went wrong. Please try again later.
