/Sống khỏe và trường thọ/Sức khỏe tinh thần/Suy giảm khả năng nhận thức là gì và vì sao nó xảy ra?

Suy giảm khả năng nhận thức là gì và vì sao nó xảy ra?

Suy giảm khả năng nhận thức là tình trạng khi các chức năng của não bộ bị suy giảm, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày. Theo thời gian suy giảm khả năng nhận thức có thể tiến triển mạnh gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Cùng tìm hiểu rõ nguyên nhân suy giảm khả năng nhận thức trong bài viết sau đây.

1. Suy giảm khả năng nhận thức là gì? 

Suy giảm khả năng nhận thức là sự giảm sút trong khả năng tư duy, ghi nhớ, tập trung và xử lý thông tin của não bộ. Đây có thể là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng hơn như Alzheimer, Parkinson, hoặc các dạng khác của chứng sa sút trí tuệ.

Các tổ chức y tế như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Hiệp hội Alzheimer đều công nhận suy giảm nhận thức là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh dân số toàn cầu đang già đi. Suy giảm nhận thức có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức và mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng, và ảnh hưởng đến khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày của người bệnh.

Mức độ suy giảm nhận thức thường được chia thành ba giai đoạn chính:

  • Suy giảm nhận thức nhẹ 
    • Đây là giai đoạn sớm nhất, khi các triệu chứng suy giảm nhận thức bắt đầu xuất hiện nhưng chưa đủ nghiêm trọng để ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày.
    • Người bệnh có thể gặp khó khăn với trí nhớ, khả năng tập trung hoặc ra quyết định, nhưng vẫn có thể thực hiện các công việc hàng ngày mà không cần sự giúp đỡ.
    • Khả năng nhận thức kém ở mức độ nhẹ không phải lúc nào cũng tiến triển thành sa sút trí tuệ, nhưng nó làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh như Alzheimer.
  • Sa sút trí tuệ 
    • Ở giai đoạn này, suy giảm nhận thức trở nên nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng sống độc lập của người bệnh.
    • Các triệu chứng bao gồm mất trí nhớ, khó khăn trong giao tiếp, mất khả năng định hướng không gian và thời gian, và thay đổi tính cách.
    • Người bệnh thường cần sự giúp đỡ trong các hoạt động hàng ngày và có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các nhiệm vụ cơ bản.
  • Sa sút trí tuệ nặng 
    • Đây là giai đoạn cuối cùng, khi suy giảm nhận thức trở nên rất nghiêm trọng và người bệnh mất hầu hết các khả năng tư duy và chức năng cơ bản.
    • Người bệnh có thể không nhận ra người thân, mất khả năng nói, di chuyển, và thường cần sự chăm sóc toàn diện từ người khác.
    • Chất lượng cuộc sống giảm sút đáng kể, và người bệnh dễ mắc các biến chứng khác như nhiễm trùng hoặc suy dinh dưỡng.
suy giảm khả năng nhận thức
Suy giảm khả năng nhận thức ảnh hưởng tới công việc và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

2. Các nguyên nhân gây suy giảm khả năng nhận thức

Nguyên nhân suy giảm khả năng nhận thức có thể hình thành do nhiều yếu tố khác nhau, có thể đơn lẻ hoặc kết hợp, bao gồm các yếu tố liên quan đến lối sống, bệnh tật, và di truyền. 

  • Lão hóa tự nhiên. Quá trình lão hóa tự nhiên là nguyên nhân phổ biến nhất gây suy giảm khả năng nhận thức. Theo thời gian, các tế bào não bị thoái hóa, dẫn đến giảm trí nhớ và khả năng tập trung.
  • Bệnh Alzheimer là nguyên nhân hàng đầu gây sa sút trí tuệ ở người cao tuổi. Bệnh gây ra sự tích tụ của các protein bất thường trong não, làm hủy hoại các tế bào thần kinh và làm giảm khả năng nhận thức.
  • Bệnh mạch máu não (đột quỵ, bệnh mạch máu nhỏ) có thể gây tổn thương đến các phần của não liên quan đến nhận thức, gây suy giảm trí nhớ và khả năng suy nghĩ.
  • Chấn thương đầu chẳng hạn như do tai nạn hoặc té ngã, có thể gây tổn thương não và dẫn đến suy giảm nhận thức, đặc biệt là nếu chấn thương lặp đi lặp lại.
  • Bệnh Parkinson là một rối loạn thần kinh gây suy giảm khả năng vận động và cũng ảnh hưởng đến chức năng nhận thức, đặc biệt là trong các giai đoạn sau của bệnh.
  • Thiếu vitamin B12, folate, hoặc các chất dinh dưỡng khác có thể gây ra các vấn đề về thần kinh và suy giảm nhận thức.
  • Lạm dụng rượu, ma túy hoặc chất kích thích trong thời gian dài có thể gây tổn thương não, dẫn đến suy giảm trí nhớ và các chức năng nhận thức khác.
  • Trầm cảm nặng hoặc kéo dài có thể gây ra các triệu chứng giống như suy giảm nhận thức, làm ảnh hưởng đến trí nhớ, khả năng tập trung, và ra quyết định.
  • Bệnh tật mãn tính như đái tháo đường và cao huyết áp có thể gây ra các biến chứng ảnh hưởng đến tuần hoàn máu và sức khỏe não bộ, dẫn đến suy giảm nhận thức.
  • Một số người có nguy cơ cao bị suy giảm nhận thức do yếu tố di truyền. Ví dụ, nếu có người thân mắc bệnh Alzheimer, nguy cơ mắc bệnh này có thể cao hơn.

Những nguyên nhân này đều có thể làm suy giảm khả năng nhận thức theo cách riêng của chúng. Việc nhận diện và quản lý các yếu tố nguy cơ từ sớm có thể giúp giảm thiểu tác động của suy giảm nhận thức và cải thiện chất lượng cuộc sống.

suy giảm khả năng nhận thức
Alzheimer là một trong những nguyên nhân gây suy giảm khả năng nhận thức

3. Các tác động/ ảnh hưởng của suy giảm khả năng nhận thức

Suy giảm khả năng nhận thức có thể gây ra nhiều tác động nghiêm trọng đến cuộc sống cá nhân và xã hội của người mắc bệnh. 

  • Giảm khả năng tự lập. Người bị suy giảm nhận thức có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày như quản lý tài chính, nấu ăn, vệ sinh cá nhân, và điều hành công việc. Điều này dẫn đến sự phụ thuộc nhiều hơn vào người khác để được hỗ trợ.
  • Mất trí nhớ và khả năng học hỏi. Một trong những tác động phổ biến nhất là giảm khả năng ghi nhớ và tiếp thu thông tin mới. Người bệnh có thể quên những sự kiện gần đây, không nhận ra người thân, hoặc khó nhớ các kỹ năng và kiến thức đã học.
  • Khó khăn trong giao tiếp. Suy giảm nhận thức có thể làm giảm khả năng tìm từ ngữ, hiểu ngôn ngữ, và tham gia vào các cuộc trò chuyện. Điều này có thể dẫn đến sự cô lập xã hội, do người bệnh cảm thấy khó khăn trong việc giao tiếp với người khác.
  • Thay đổi hành vi và tâm lý. Người bệnh có thể trở nên dễ cáu gắt, lo âu, trầm cảm hoặc hoang tưởng. Những thay đổi trong hành vi này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn gây khó khăn cho những người chăm sóc.
  • Mất khả năng ra quyết định và giải quyết vấn đề. Suy giảm nhận thức có thể làm giảm khả năng ra quyết định và xử lý các tình huống phức tạp. Người bệnh có thể không còn khả năng phân tích, lập kế hoạch, hoặc xử lý thông tin hiệu quả, dẫn đến những quyết định không phù hợp hoặc có hại.
  • Tăng nguy cơ tai nạn và chấn thương. Sự suy giảm trong khả năng nhận thức có thể làm giảm khả năng nhận biết nguy hiểm, gây ra các tai nạn như té ngã, ngộ độc do dùng sai thuốc, hoặc tai nạn giao thông.
  • Suy giảm sức khỏe tổng thể. Suy giảm nhận thức có thể ảnh hưởng đến khả năng quản lý các bệnh lý mãn tính khác, chẳng hạn như đái tháo đường hoặc cao huyết áp, do người bệnh không tuân thủ đúng cách việc dùng thuốc hoặc chăm sóc bản thân. 
  • Gánh nặng cho người chăm sóc và gia đình. Suy giảm nhận thức không chỉ ảnh hưởng đến người bệnh mà còn gây ra căng thẳng lớn cho gia đình và người chăm sóc. Việc chăm sóc người bị suy giảm nhận thức đòi hỏi nhiều thời gian, công sức và có thể gây ra stress, kiệt sức cho người chăm sóc.

Những tác động này có thể gây ra những thách thức đáng kể trong cuộc sống của người bệnh và người chăm sóc. Việc nhận biết sớm và can thiệp kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu các tác động này và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bị suy giảm nhận thức. Nếu có vấn đề sức khỏe, bạn cần quan tâm tìm hiểu các giải pháp phù hợp để được điều trị sớm. Cần chủ động chăm sóc sức khỏe từ sớm để sống minh mẫn và trường thọ.

Nguồn tham khảo: webmd.com, mayoclinic.org, cdc.gov

Nhận bản tin hàng tháng

Chúng tôi sẽ gửi cho bạn thông tin mới nhất để giúp bạn chủ động chăm sóc và quản lý sức khỏe của mình.

Thank you for subscribing to the newsletter.

Oops. Something went wrong. Please try again later.

Vũ Thị Quỳnh Chi

Vũ Thị Quỳnh Chi

Năng động, nhiệt huyết và luôn mong muốn cung cấp kiến thức và thực hành dinh dưỡng nhằm cải thiện sức khoẻ cộng đồng. Từ đó giúp cho người dân nói chung và bệnh nhân nói riêng nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bình luận

Hãy cho chúng tôi biết ý kiến của bạn

Có Thể Bạn Quan Tâm