Trên kênh Youtube nổi tiếng TED-Ed với hơn 20 triệu lượt theo dõi, video “Cách tìm động lực ngay cả khi bạn không cảm thấy thích nó” thu hút sự chú ý lớn với gần 2 triệu lượt xem. Video đã nêu được vấn đề cốt lõi trong việc làm sao để có động lực làm mọi việc trong cuộc sống.
Sau đây là nội dung tóm tắt của video này:
Bạn luôn khao khát trở thành một nghệ sĩ chuyên nghiệp. Cuối cùng, giấc mơ này có thể trở thành hiện thực, và bạn đang tạo một hồ sơ năng lực để gửi cho các chương trình nghệ thuật. Nhưng khi sắp đến thời hạn nộp hồ sơ, bạn đột nhiên cảm thấy mất động lực và né tránh việc vẽ tranh.
Tại sao động lực có vẻ dễ thay đổi như vậy?
Vậy trước hết động lực là gì?
Các nhà tâm lý học định nghĩa động lực là mong muốn hoặc sự thôi thúc để bắt đầu và duy trì một hành vi cụ thể.
Nói cách khác, đó là năng lượng thúc đẩy bạn làm điều gì đó. Và điều đặc biệt quan trọng là nắm bắt nguồn gốc của sự thúc đẩy đó thì mới hiểu được cách duy trì nó.
Những động lực này thường được chia thành hai loại lớn: nội tại và ngoại tại.
- Động lực nội tại xuất hiện khi bạn xem một hoạt động như một mục đích tự thân. Ví như sở thích, chẳng hạn chơi trò chơi điện tử. Trải nghiệm này minh họa một cách đại khái mong muốn thực hiện việc đó. Làm những điều khiến bạn cảm thấy hứng thú nhất thời, hoặc bạn cảm thấy có ý nghĩa, thú vị hoặc thỏa mãn, được thúc đẩy bởi động lực nội tại.
- Động lực ngoại tại đề cập đến việc thực hiện một nhiệm vụ để đạt được mục đích. Mặc dù ít người coi việc đi nha sĩ là một hoạt động vui thích, nhưng bạn thường bị thúc đẩy bởi kết quả là có hàm răng sạch và khỏe mạnh. Các ví dụ khác về động lực ngoại tại bao gồm hoàn thành một nhiệm vụ để nhận được phần thưởng nào đó, dù là lời khen, quyền lực hay tiền bạc. Đáng chú ý, những phần thưởng này có xu hướng đến muộn hơn, như nhận tiền thưởng vào cuối quý hoặc thắng một cuộc thi sau nhiều tháng luyện tập.
Mặc dù phần thưởng bên ngoài, như được thưởng tiền, có vẻ hấp dẫn, nhưng tác dụng của chúng lại chóng vánh đến đáng kinh ngạc.
Ví dụ, một nghiên cứu năm 2017 cho thấy những người tập trung cao độ vào kết quả của các quyết tâm của năm mới hoặc được thúc đẩy bởi động lực ngoại tại có ít khả năng kiên trì thực hiện chúng.
Tuy nhiên, điều thực sự thể hiện sự bền bỉ là mức độ vui thích khi một người theo đuổi mục tiêu của họ. Nói cách khác, bạn có nhiều khả năng duy trì thói quen tập thể dục hơn nếu bạn tham gia lớp học bạn thích, thay vì chỉ những lớp học để rèn cơ bắp.
Nhiều năm nghiên cứu tâm lý học đã chỉ ra rằng mức độ động lực nội tại cao đối với học hành, công việc hoặc các lớp thể dục có nhiều khả năng giúp bạn kiên trì về lâu dài hơn. Tuy nhiên, các hoạt động hàng ngày hiếm khi chịu tác động thuần túy bởi nội tại hoặc ngoại tại. Ví dụ, việc ôn thi môn lịch sử có thể chịu động lực nội tại nếu bạn tò mò về văn hóa của Ai Cập cổ đại. Nhưng các động lực ngoại tại cũng có thể phát huy tác dụng nếu bạn muốn đạt điểm cao hoặc cảm thấy áp lực phải học giỏi vì các thành viên trong gia đình.
Có nhiều động lực không phải lúc nào cũng tốt hơn
Một nghiên cứu về các học viên quân đội cho thấy những người bị thúc đẩy bởi cả động lực nội tại, như cải thiện bản thân, và động lực ngoại tại, như kết quả khi tìm được công việc tốt,
nhìn chung ít năng nổ hơn các học viên chỉ có một trong hai kiểu động lực.
Kết quả là, các học viên này thể hiện kém và ít có khả năng tốt nghiệp hơn. Các nhà tâm lý học gọi hiện tượng này là “hiệu ứng khen thưởng quá đà”, ý niệm rằng các động lực ngoại tại bổ sung thực sự có thể gây nhiễu khi bạn đã có sẵn động lực nội tại để làm điều gì đó.
Nhưng khi bạn phải đối mặt với một hoạt động mà bạn thấy tẻ nhạt hoặc không thú vị, việc thêm phần thưởng bên ngoài có thể hữu ích. Bằng cách này, các động lực ngoại tại có thể là minh chứng xác đáng.
Mặc dù bạn có thể chưa từng thích giặt giũ, nhưng bạn có thể bớt nản lòng hơn nếu nhận được lời khen ngợi từ người thân hoặc thậm chí tự hứa rằng bạn sẽ xem chương trình truyền hình yêu thích sau khi gấp quần áo xong.
Động lực rất phức tạp. Và đôi khi, cho dù bạn có đam mê mục tiêu hay sở thích đến đâu, thì cũng khó tìm được động lực để thực sự thực hiện nó. Nhưng có những điều bạn có thể làm để gia tăng động lực cho mình, ngay cả khi cảm thấy không thể.
Hãy tập trung xây dựng động lực nội tại bằng cách khiến nhiệm vụ thêm thú vị hơn. Mời một người bạn tham gia cùng hay đơn giản là mở danh sách nhạc yêu thích có thể truyền cho bạn động lực để bắt đầu và kiên trì với mục tiêu của bạn trong thời gian dài.
Xem chi tiết video TẠI ĐÂY