Có một quan niệm sai lầm phổ biến cho rằng con người chỉ sử dụng 10% não bộ, trong khi 90% còn lại “ngủ đông” chờ được khai phá. Nhiều người lợi dụng quan niệm này để hứa hẹn kích hoạt tiềm năng não bộ ẩn giấu bằng những phương pháp “dựa trên khoa học thần kinh.” Nhưng thực tế, họ chỉ “kích hoạt” ví tiền của bạn mà thôi.
Bộ não hoạt động với cơ chế tiết kiệm năng lượng
Theo khảo sát, hai phần ba công chúng và gần một nửa giáo viên khoa học vẫn tin vào huyền thoại này. Nguồn gốc của nó có thể bắt đầu từ thập niên 1890, khi William James, cha đẻ của tâm lý học Mỹ, nhận xét rằng “hầu hết chúng ta không đạt đến tiềm năng tinh thần tối đa.” James không có ý nói rằng chúng ta chỉ dùng một phần nhỏ não bộ, nhưng sự hiểu nhầm này đã tồn tại suốt nhiều thập kỷ.
Bộ não tiêu hao năng lượng như thế nào?
Ý tưởng rằng 90% não bộ chỉ “ngồi chơi xơi nước” thật nực cười khi bạn xem xét cách não sử dụng năng lượng.
Não người trưởng thành chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể nhưng tiêu thụ đến 20% lượng glucose hàng ngày. Đối với trẻ em, con số này lên đến 50%, và ở trẻ sơ sinh, là 60%.
Dù não bộ của các loài như chuột, chó hay khỉ sử dụng ít năng lượng hơn, não người vượt trội nhờ mật độ neuron dày đặc nhất trong tự nhiên. Bộ não 1,5 kg của chúng ta chứa 86 tỷ neuron – nhiều hơn 40% so với các loài linh trưởng khác.
Nhờ phát minh ra nấu ăn khoảng 1,5 triệu năm trước, con người có thể tiêu hóa thực phẩm dễ dàng hơn, hấp thụ nhiều năng lượng hơn và duy trì bộ não với số lượng neuron vượt trội.
Tại sao không phải tất cả neuron đều hoạt động cùng lúc?
Duy trì hoạt động của 86 tỷ neuron tiêu tốn một lượng năng lượng khổng lồ. Một nửa năng lượng này được dùng để giữ các tế bào hoạt động ở trạng thái nghỉ, duy trì điện thế bằng cách bơm ion qua màng tế bào. Nếu tất cả neuron hoạt động đồng thời, mức tiêu thụ năng lượng sẽ vượt quá khả năng của cơ thể.
Đây là lý do “mã hóa thưa” – chỉ kích hoạt một tỷ lệ nhỏ neuron tại một thời điểm – là phương pháp hiệu quả nhất. Với tỷ lệ từ 1% đến 16% neuron hoạt động cùng lúc, bộ não đạt được hiệu quả năng lượng tối ưu mà vẫn xử lý được thông tin phức tạp.
Hạn chế của ý thức và sự thông minh trong tiết kiệm năng lượng
Phần lớn hoạt động của não diễn ra ngoài ý thức nhằm tiết kiệm năng lượng. Điều này giải thích tại sao đa nhiệm thường không hiệu quả. Khi bạn cố gắng làm nhiều việc cùng lúc, chất lượng từng nhiệm vụ sẽ giảm sút vì não không đủ năng lượng để tập trung toàn diện.
Não bộ của bạn đã được thiết kế thông minh và mạnh mẽ với cơ chế tiết kiệm năng lượng tích hợp. Hãy từ bỏ huyền thoại về 10% não bộ và nhận ra rằng sức mạnh thực sự của chúng ta nằm ở khả năng quản lý năng lượng tuyệt vời. Đừng lãng phí năng lượng của bạn – bạn có hàng tỷ neuron cần được duy trì. Thay vào đó, hãy sử dụng não bộ một cách hiệu quả để tận dụng hết tiềm năng vốn có.
Nội dung video được chia sẻ trên kênh Youtube TED-Ed với gần 5 triệu lượt xem và gần 3,000 bình luận. Xem nội dung đầy đủ của video TẠI ĐÂY.
Đọc thêm: