Bộ não người có bao nhiêu tế bào thần kinh?

Ở con người bộ não vốn là trung tâm điều khiển của hệ thần kinh trung ương, chịu trách nhiệm điều khiển hành vi, hoạt động. Vì thế não được xem là cơ quan quan trọng trong cơ thể người. Vậy bộ não người có bao nhiêu tế bào thần kinh?

1. Bộ não người có bao nhiêu tế bào thần kinh?

Con người có bao nhiêu tế bào thần kinh trong não bộ? Trong một thời gian dài, các nhà khoa học thần kinh cho rằng có khoảng 100 tỷ lệ tế bào thần kinh trong não con người. Điều thú vị là chưa từng có ai công bố một bài báo khoa học được bình duyệt hỗ trợ con số đó. Thay vào đó, con số này được nội suy không chính thức từ các phép đo khác. Một nghiên cứu được thực hiện từ năm 2009 do nhà khoa học Azevedo và các đồng nghiệp công bố đã đưa ra một con số ước tính chính xác hơn. 

Vậy bộ não người có bao nhiêu tế bào thần kinh? Công bố có khoảng 86 tỷ tế bào thần kinh trong bộ não con người, tuy nhiên tại sao các nhà khoa học lại nghĩ rằng chúng ta có 86 tỷ tế bào thần kinh? Họ lấy số đó bằng cách nào? Cách dễ dàng nhất để ước tính số lượng tế bào thần kinh trong não là số lượng được đếm ở một phần não và sau đó suy ra phần còn lại của thể tích não. Tuy nhiên phương pháp này có một số vấn đề:

• Mật độ tế bào thần kinh của não không đồng đều. Ví dụ, tiểu não có chứa khoảng một nửa số tế bào thần kinh của hệ thần kinh trung ương, tuy nhiên tiểu não lại thấp hơn một nửa thể tích so với các phần não khác.
• Thật khó để có được ước tính ngay cả đối với một vùng não, vì các tế bào thần kinh rất dày đặc và đan xen đến mức khó có thể đếm riêng rẽ. Một phương pháp là sử dụng kỹ thuật nhuộm để làm các tế bào thần kinh dễ thấy hơn và đếm chúng. Một phương pháp cổ điển là “nhuộm Golgi” (được đặt theo tên của người đoạt giải Nobel Camillo Golgi). Phương pháp này chỉ nhuộm một vài phần trăm tế bào thần kinh vì vậy, trong vết nhuộm mặc dù chỉ có một tế bào thần kinh có thể nhìn thấy, nhưng cũng có thể có hàng trăm tế bào thần kinh khác trong không gian đó mà bạn không thể nhìn thấy vì chúng không được nhuộm.

2. Tế bào thần kinh có chức năng gì?

Tế bào thần kinh của chúng ta không giống nhau, chúng có sự khác nhau về cấu trúc, chức năng và về mặt cấu tạo. Về mặt chức năng, các tế bào thần kinh được phân chia thành 3 loại lớn là: cảm giác, vận động và tế bào thần kinh trung gian.

2.1. Tế bào thần kinh cảm giác

Tế bào thần kinh cảm giác chi phối hoạt động nếm, ngửi, nhìn, nghe, cảm nhận mọi thứ xung quanh. Các nơ ron thần kinh cảm giác sẽ được kích hoạt bởi các tác nhân vật lý và hóa học từ môi trường. Các yếu tố vật lý có thể bao gồm: Âm thanh, nhiệt và ánh sáng… trong khi đó các yếu tố hóa học là: Mùi và vị.

2.2. Tế bào thần kinh vận động

Chúng có vai trò vận động, bao gồm cả vận động tự nguyện và vận động không tự nguyện cho phép não và tủy sống liên lạc với các cơ, các cơ quan và các tuyến ở khắp cơ thể. Tế bào thần kinh vận động gồm 2 loại tế bào là vận động dưới và vận động trên:

• Tế bào thần kinh vận động dưới: truyền tín hiệu từ tủy sống đến cơ trơn và các cơ xương.
• Tế bào thần kinh vận động trên: truyền tải tín hiệu giữa não và tủy sống.

2.3. Tế bào thần kinh trung gian

Tế bào này được tìm thấy trong não và tủy sống. Đây là loại nơron thần kinh phổ biến nhất đảm nhiệm việc truyền tín hiệu từ tế bào thần kinh cảm giác và tế bào thần kinh trung gian truyền đến các tế bào thần kinh vận động và đến các tế bào thần kinh trung gian khác. Thông thường, tế bào thần kinh trung gian sẽ hình thành các mạch phức tạp giúp cơ thể chúng ta có những phản ứng phong phú với các kích thích từ bên ngoài.

3. Tế bào thần kinh có tái sinh được không?

Không giống như các tế bào khác trong cơ thể chúng ta, các tế bào thần kinh không có khả năng sinh sản hoặc tái tạo, không thay thế khi chúng chết đi. Việc tạo ra các tế bào thần kinh mới là một quá trình chưa được hiểu rõ, nhưng các nhà khoa học dự đoán rằng chúng nó có thể xảy ra ở một số bộ phận của não khi còn là bào thai hoặc sau khi sinh.

Nguyên nhân phổ biến khiến các tế bào thần kinh của chúng ta bị chết đi chính là do quá trình lão hóa, do đó việc mất đi các tế bào thần kinh thường gặp ở người già khiến họ bị suy giảm trí nhớ, thiếu minh mẫn hơn đáng kể so với những người trẻ tuổi.

Ngoài ra, những thói quen sinh hoạt cũng có thể góp phần đáng kể gây ra những ảnh hưởng trực tiếp đến các tế bào thần kinh và khiến chúng bị chết đi, gây teo não và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác:

• Hút thuốc lá: Thuốc lá chứa rất nhiều chất độc hại và gây các vấn đề như bệnh về phổi, tim mạch, ung thư… Bên cạnh đó, một số nghiên cứu còn chỉ ra các chất độc hại trong thuốc lá có khả năng tiêu diệt các tế bào thần kinh khỏe mạnh. 
• Thói quen uống bia rượu: Chất độc hại trong rượu bia có khả năng gây ảnh hưởng đến gan và gây tác hại nghiêm trọng đến hệ thần kinh. Uống bia rượu còn gây ra tình trạng mất nước, khi mất nước càng nghiêm trọng thì não càng có nguy cơ bị phù do khi đó sẽ hình thành xu hướng kéo nước vào tế bào, dẫn tới những tế bào thần kinh bị vỡ.

• Mất ngủ: Một người trưởng thành nên ngủ 7 – 9 tiếng/đêm, nếu mất ngủ kéo dài sẽ khiến các nơron thần kinh ở vùng sản sinh năng lượng bị chết đi, dẫn đến cảm giác mệt mỏi khi tham gia các hoạt động vào hôm sau.
• Căng thẳng: Căng thẳng là do tuyến thượng thận giải phóng cortisol, cortisol càng tăng thì não sẽ sản sinh ra ít myelin và tế bào thần kinh, làm gián đoạn chức năng dẫn truyền thông tin giữa các tế bào và là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh tâm thần.
• Sử dụng ma túy: Điều này sẽ kích thích não giải phóng chất dẫn truyền thần kinh khiến cho người dùng có cảm giác hưng phấn, tuy nhiên ma túy sẽ khiến các nơron thần kinh chịu tổn thương nặng nề hoặc tế bào thần kinh chết đi.

Tóm lại, để có một sức khỏe tốt và trường thọ, việc quan tâm bảo vệ các tế bào thần kinh của chúng ta là việc vô cùng cần thiết và quan trọng.

Nguồn: nature.com