Myelin là gì? Myelin là một lớp vỏ bao quanh các sợi thần kinh trong hệ thần kinh, đóng vai trò như một lớp cách điện, giúp tăng tốc độ truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh. Nghiên cứu về myelin và các biện pháp bảo vệ lớp vỏ quan trọng này đang là một trong những hướng tiếp cận tiềm năng trong việc ngăn ngừa suy giảm chức năng thần kinh khi về già. Bài viết dưới đây sẽ đi sâu vào vấn đề về vai trò của chất myelin trong tế bào thần kinh và chức năng của não là gì?
1. Vai trò của chất myelin trong tế bào thần kinh và chức năng của não là gì?
Chất myelin có vai trò quan trọng trong hoạt động của tế bào thần kinh và chức năng của não. Dưới đây là các vai trò chính của myelin chất trắng:
1.1 Tăng tốc độ truyền tín hiệu thần kinh
Myelin hoạt động như một lớp cách điện bao quanh sợi trục của tế bào thần kinh (axon), cho phép tín hiệu điện truyền đi nhanh hơn và hiệu quả hơn. Khi tín hiệu truyền dọc sợi thần kinh có myelin, nó “nhảy” qua các khoảng trống trên sợi trục, gọi là các “nút Ranvier,” thay vì phải đi toàn bộ chiều dài sợi. Điều này giúp tăng tốc độ truyền lên gấp nhiều lần so với các sợi thần kinh không có myelin.
1.2 Bảo vệ và hỗ trợ tế bào thần kinh
Lớp myelin bảo vệ các sợi thần kinh khỏi tổn thương, giúp duy trì sự ổn định và bền vững của hệ thần kinh. Nó đóng vai trò như một lớp đệm bảo vệ, giúp hạn chế tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài và giữ cho tế bào thần kinh hoạt động ổn định.
1.3 Duy trì độ chính xác của tín hiệu thần kinh
Myelin giúp ngăn chặn tín hiệu “rò rỉ” hoặc truyền nhầm giữa các sợi thần kinh, đảm bảo tín hiệu đến đúng nơi cần đến mà không bị nhầm lẫn. Điều này đặc biệt quan trọng cho các chức năng phức tạp như nhận thức, trí nhớ và phối hợp vận động.
1.4 Hỗ trợ phát triển và duy trì chức năng não
Trong quá trình phát triển của trẻ nhỏ, myelin hóa (quá trình hình thành lớp myelin) diễn ra mạnh mẽ và là yếu tố quan trọng trong việc hoàn thiện các kỹ năng vận động, ngôn ngữ và nhận thức. Ở người trưởng thành, quá trình duy trì và tái tạo myelin giúp đảm bảo chức năng thần kinh luôn ổn định, góp phần duy trì trí nhớ, khả năng tập trung và sự nhanh nhạy của tư duy.
1.5 Liên quan đến các hoạt động nhận thức cao cấp
Myelin cũng tham gia vào các hoạt động nhận thức cao cấp, đặc biệt là khả năng học hỏi và nhớ lâu dài. Chất lượng và sự toàn vẹn của lớp myelin ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng xử lý và lưu trữ thông tin trong não.
1.6 Tác động khi Myelin bị suy giảm
Khi lớp myelin bị tổn thương như trong các bệnh lý đa xơ cứng, tín hiệu truyền đi sẽ bị gián đoạn hoặc chậm lại, dẫn đến các triệu chứng như yếu cơ, mất thăng bằng, khó khăn trong phối hợp vận động, suy giảm trí nhớ, và khó tập trung. Điều này cho thấy sự quan trọng của lớp myelin trong việc duy trì chức năng não bộ ổn định và hiệu quả.
Nhìn chung, myelin là yếu tố thiết yếu giúp hệ thần kinh hoạt động trơn tru và đảm bảo chức năng não bộ ở mức cao nhất. Việc bảo vệ và duy trì lớp myelin có thể giúp làm chậm quá trình thoái hóa thần kinh, duy trì khả năng nhận thức và sức khỏe tinh thần khi lão hóa .

2. Sự suy giảm myelin xảy ra ở tuổi nào? Tình trạng nào? Vì sao?
Thoái hóa myelin là bệnh gì? Sự suy giảm myelin thường bắt đầu xảy ra khi cơ thể già đi, đặc biệt là từ sau tuổi 40 và có thể diễn ra mạnh hơn ở độ tuổi 60 trở đi. Quá trình suy giảm này là một phần của quá trình lão hóa tự nhiên và còn liên quan đến một số bệnh lý thần kinh, chẳng hạn như đa xơ cứng, Alzheimer, và một số rối loạn tự miễn. Dưới đây là các nguyên nhân và yếu tố góp phần dẫn đến suy giảm myelin:
2.1 Quá trình lão hóa tự nhiên
Khi cơ thể lão hóa, các tế bào oligodendrocyte – tế bào chịu trách nhiệm tạo myelin giảm khả năng hoạt động. Điều này dẫn đến lớp myelin dần dần suy yếu và thoái hóa. Sự lão hóa cũng làm giảm khả năng tự sửa chữa và tái tạo của lớp myelin, khiến não bộ dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác gây suy thoái thần kinh.
2.2 Bệnh lý thần kinh và rối loạn tự miễn
Một số bệnh lý làm tổn thương trực tiếp lớp myelin, điển hình nhất là đa xơ cứng (multiple sclerosis) – một bệnh tự miễn khi hệ miễn dịch tấn công lớp myelin, gây ra viêm và tổn thương thần kinh. Ngoài ra, các bệnh lý như bệnh bạch cầu não tủy cấp tính, bệnh Alzheimer và Parkinson cũng có thể liên quan đến quá trình suy giảm myelin do rối loạn chức năng hoặc chết đi của các tế bào thần kinh.
2.3 Tác động của stress và viêm nhiễm mãn tính
Stress kéo dài và viêm nhiễm mãn tính có thể gây ra sản xuất quá mức của các gốc tự do và cytokine gây viêm, dẫn đến hư hại lớp myelin. Viêm nhiễm kéo dài gây ra tổn thương thần kinh từ từ và có thể làm suy giảm khả năng tự bảo vệ và tự sửa chữa của myelin.
2.4 Chế độ dinh dưỡng và lối sống không lành mạnh
Thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu vitamin B12, vitamin D, và các axit béo omega-3 có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình sản xuất và duy trì lớp myelin. Lối sống ít vận động, chế độ ăn nghèo dinh dưỡng, và tiêu thụ quá nhiều chất có hại như rượu, thuốc lá cũng góp phần vào quá trình suy giảm myelin.
2.5 Di truyền và đột biến gen
Một số yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất và bảo vệ myelin của cơ thể. Các đột biến gen liên quan đến tế bào tạo myelin hoặc các protein cấu thành myelin có thể khiến một số người dễ bị suy giảm myelin hơn.
2.6 Tác động của suy giảm myelin đến chức năng thần kinh
Khi myelin suy giảm, các tín hiệu thần kinh truyền đi chậm hơn và không hiệu quả, gây ra các triệu chứng như mất thăng bằng, giảm tốc độ xử lý thông tin, suy giảm trí nhớ và giảm khả năng tập trung. Trong trường hợp nặng hơn, suy giảm myelin có thể gây ra rối loạn vận động và suy giảm nhận thức nghiêm trọng.
Nhìn chung, thoái hóa myelin chất trắng là một tiến trình tự nhiên trong lão hóa, nhưng có thể bị tăng cường do các yếu tố bệnh lý và lối sống không lành mạnh. Bằng cách duy trì lối sống khoa học và kiểm soát các yếu tố nguy cơ, chúng ta có thể làm chậm quá trình suy giảm myelin, từ đó bảo vệ chức năng thần kinh và sức khỏe não bộ.
3. Sự suy giảm myelin ảnh hưởng đến chức năng não ra sao?
Thoái hóa myelin chất trắng là gì? Sự suy giảm myelin ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng của não bộ và hệ thần kinh. Myelin đóng vai trò như lớp cách điện, giúp truyền tín hiệu nhanh chóng và hiệu quả giữa các tế bào thần kinh, do đó khi myelin suy giảm, tốc độ và hiệu quả truyền tín hiệu cũng giảm đi đáng kể. Điều này dẫn đến sự chậm trễ trong việc xử lý thông tin, gây khó khăn cho việc tập trung và suy giảm khả năng tư duy phức tạp. Suy giảm myelin còn ảnh hưởng đến khả năng phối hợp vận động, làm gián đoạn tín hiệu truyền từ não đến các cơ, gây mất thăng bằng, yếu cơ và các vấn đề về kiểm soát chuyển động. Ngoài ra, các vùng não liên quan đến trí nhớ và nhận thức cũng bị tác động, dẫn đến suy giảm trí nhớ, khó học hỏi và giảm khả năng giải quyết vấn đề. Sự suy giảm myelin cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý như lo âu và trầm cảm, đồng thời làm giảm khả năng hồi phục tự nhiên của não bộ sau tổn thương. Nhìn chung, sự suy giảm myelin gây ra nhiều hậu quả tiêu cực đến sức khỏe não bộ và chất lượng cuộc sống, làm giảm hiệu suất trong công việc và sinh hoạt hàng ngày.
Tóm lại, chất myelin là một thành phần thiết yếu của hệ thần kinh, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng tốc độ và hiệu quả truyền tín hiệu giữa các tế bào thần kinh, bảo vệ và hỗ trợ hoạt động của não bộ. Sự suy giảm myelin, dù là do lão hóa tự nhiên hay các bệnh lý thần kinh, đều dẫn đến những tác động tiêu cực rõ rệt, ảnh hưởng đến khả năng nhận thức, trí nhớ, và vận động, đồng thời tăng nguy cơ mắc các rối loạn tâm lý. Hiểu rõ vai trò của myelin và các yếu tố ảnh hưởng đến sự suy giảm của nó giúp chúng ta có những biện pháp ngăn ngừa và bảo vệ sức khỏe thần kinh, duy trì chức năng não bộ ở mức tốt nhất khi lão hóa.
Nguồn tham khảo: medlineplus.gov, my.clevelandclinic.org, mayoclinic.org, my.clevelandclinic.org, healthline.com, medicalnewstoday.com
Nhận bản tin hàng tháng
Chúng tôi sẽ gửi cho bạn thông tin mới nhất để giúp bạn chủ động chăm sóc và quản lý sức khỏe của mình.
Thank you for subscribing to the newsletter.
Oops. Something went wrong. Please try again later.
