Vấn đề trí nhớ, chứng hay quên và lão hóa

Người lớn tuổi có thể lo lắng về trí nhớ và khả năng học hỏi điều mới của mình bị giảm sút. Những thay đổi này thường là dấu hiệu của chứng hay quên nhẹ hoặc chứng hay quên liên quan đến tuổi tác và thường là một phần bình thường của quá trình lão hóa. Cùng tìm hiểu mối liên hệ giữa vấn đề trí nhớ, chứng hay quên và lão hoá thần kinh qua bài viết sau.

1. Vấn đề trí nhớ, chứng hay quên và lão hóa thần kinh có ảnh hưởng đến nhau như thế nào?

Khi mọi người già đi, tất cả các cơ quan trong cơ thể bắt đầu suy giảm về thể tích và chức năng, bao gồm cả não. Điều này khiến một số người nhận thấy rằng họ không còn nhớ thông tin tốt như trước đây và mất nhiều thời gian để nhớ lại thông tin. Họ cũng có thể thỉnh thoảng làm mất đồ hoặc quên thanh toán hóa đơn. Đây thường là dấu hiệu của chứng hay quên nhẹ, không phải là vấn đề nghiêm trọng về trí nhớ.

Thỉnh thoảng trí nhớ không tốt, hay quên một điều gì đó là bình thường ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng các vấn đề nghiêm trọng về trí nhớ có thể khiến bạn khó thực hiện những việc hàng ngày như lái xe, sử dụng điện thoại và tìm đường về nhà.

Một số người lớn tuổi mắc phải tình trạng gọi là suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) nghĩa là họ có nhiều vấn đề về trí nhớ hoặc suy nghĩ hơn những người khác cùng độ tuổi. Những người mắc MCI thường có thể tự chăm sóc bản thân và có thể thực hiện các công việc hàng ngày của mình. MCI có thể là dấu hiệu sớm của bệnh Alzheimer, nhưng không phải ai mắc MCI cũng sẽ mắc bệnh Alzheimer.

Chứng hay quên có thể là một dấu hiệu bình thường của quá trình lão hóa. Tuy nhiên, chứng suy giảm trí nhớ có thể là do lão hoá thần kinh hoặc do bệnh lý gây ra. Chứng suy giảm trí nhớ bao gồm suy giảm chức năng ghi nhớ, nhận thức suy nghĩ, học tập và lý luận và khả năng hành vi đến mức ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hoạt động của một người. Có nhiều loại chứng bệnh suy giảm trí nhớ khác nhau, bao gồm bệnh Alzheimer, sa sút trí tuệ thể Lewy, sa sút trí tuệ trán thái dương và sa sút trí tuệ mạch máu và các triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người. 

Ngoài ra, các sự kiện lớn, chấn thương hoặc căng thẳng trong cuộc sống cũng có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ không tốt ở người cao tuổi. Ví dụ, một người mới nghỉ hưu hoặc đang phải đối mặt với cái chết của vợ hoặc chồng có thể cảm thấy buồn bã, cô đơn, lo lắng hoặc chán nản. Căng thẳng và cảm xúc tiêu cực rất mạnh mẽ. Cố gắng đối phó với những thay đổi và cảm xúc như vậy trong cuộc sống khiến một số người bối rối hoặc hay quên. Và khi căng thẳng và cảm xúc lắng xuống, những vấn đề về trí nhớ này sẽ được cải thiện. Hoạt động, tham gia các hoạt động xã hội và trải nghiệm cảm giác hoàn thành bằng cách học các kỹ năng mới có thể giúp cải thiện cả trí nhớ và tâm trạng. 

2. Làm sao để hạn chế tác động tiêu cực giữa chứng hay quên, trí nhớ không tốt và lão hoá thần kinh?

Lão hoá thần kinh xảy do tuổi tác có thể khiến con người hay quên hoặc trí nhớ không tốt, bị giảm sút. Mặc dù đây là tiến trình tự nhiên của cơ thể tuy nhiên điều này có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Vì vậy, việc chủ động phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe não bộ, làm chậm quá trình lão hoá não bộ là điều cần thiết để hạn chế sự xuất hiện của chứng hay quên và trí nhớ không tốt. Dưới đây là các cách làm chậm quá trình lão hoá thần kinh bạn có thể tham khảo.

2.1. Tập thể dục 

Những người hoạt động thể chất có nhiều khả năng giữ cho đầu óc minh mẫn hơn. Hoạt động thể chất thường xuyên cũng có thể giúp cải thiện sự cân bằng, tính linh hoạt, sức mạnh, năng lượng và tâm trạng. Nghiên cứu cho thấy rằng, tập thể dục có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Đối với hầu hết người lớn khỏe mạnh, các chuyên gia khuyến nghị ít nhất 150 phút mỗi tuần cho hoạt động aerobic vừa phải, chẳng hạn như đi bộ nhanh. Hoặc khuyến nghị 75 phút mỗi tuần cho hoạt động aerobic mạnh, chẳng hạn như chạy bộ. Tốt nhất là nên trải đều hoạt động này trong suốt cả tuần. Nếu bạn không có thời gian để tập luyện đầy đủ, hãy thử đi bộ 10 phút trong ngày.

2.2. Bảo vệ đầu của bạn

Chấn thương não có thể có tác động lâu dài đáng kể đến cuộc sống của một người. Chấn thương não có thể ảnh hưởng đến suy nghĩ, trí nhớ, khả năng phối hợp, lời nói và cảm xúc. Để bảo vệ não, hãy luôn đội mũ bảo hiểm khi tham gia hoạt động có nguy cơ chấn thương đầu. Ví dụ như đạp xe, trượt tuyết, cưỡi ngựa hoặc khi sử dụng xe máy, xe trượt tuyết hoặc xe địa hình.

Các nguyên nhân phổ biến khác gây chấn thương đầu bao gồm tai nạn xe hơi và té ngã. Giúp tránh bị đập vào đầu bằng cách thắt dây an toàn khi lái xe. Để tránh bị té ngã, hãy cẩn thận khi bước trên thang, trên mặt đất không bằng phẳng hoặc khi bạn ở khu vực xa lạ. Giúp ngăn ngừa té ngã tại nhà bằng cách dọn dẹp đồ đạc lộn xộn trên cầu thang và hành lang. Giữ cho cầu thang đủ độ sáng. Đảm bảo tất cả thảm và thảm trải sàn được gắn chặt vào sàn để chúng không bị trượt.

2.3. Chăm sóc sức khỏe của bạn

Một số tình trạng bệnh lý có thể làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề về suy nghĩ và trí nhớ. Chúng cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ, có thể làm hỏng các mạch máu trong não. Trong số những tình trạng bệnh lý phổ biến nhất là bệnh tiểu đường, bệnh tim và huyết áp cao. Nếu bạn đang có các vấn đề liên quan đến mạch máu và não bộ, hãy làm theo hướng dẫn của bác sĩ về cách điều trị và kiểm soát tốt nhất. Nếu bạn không mắc các tình trạng bệnh lý này, hãy tìm cách để ngăn ngừa mắc bệnh.

2.4. Gặp gỡ bạn bè

Nếu bạn đang phân vân không biết có nên đi chơi với bạn bè hay mời người thân đến chơi không, hãy làm vậy. Giao lưu giúp ngăn ngừa trầm cảm và căng thẳng. Cả hai đều có thể khiến tình trạng mất trí nhớ trở nên tồi tệ hơn. Sự cô lập xã hội và cô đơn cũng có liên quan đến nguy cơ suy giảm kỹ năng tư duy và bệnh Alzheimer cao hơn.

2.5. Giấc ngủ tốt

Một đêm ngủ ngon giúp cải thiện chức năng não và trí nhớ, giúp bạn tỉnh táo và dễ dàng thực hiện các công việc hàng ngày hơn. Nghỉ ngơi cũng làm giảm căng thẳng và trầm cảm.

Hãy ưu tiên việc ngủ đủ giấc và lành mạnh. Người lớn nên ngủ khoảng 8 tiếng mỗi ngày. Nếu ngáy làm gián đoạn giấc ngủ, bạn hãy đi khám các bác sĩ chuyên khoa. Ngáy có thể là dấu hiệu của chứng rối loạn giấc ngủ, chẳng hạn như chứng ngưng thở khi ngủ. Các tình trạng làm gián đoạn giấc ngủ có thể làm tăng nguy cơ suy giảm khả năng tư duy và chứng mất trí.

2.6. Chế độ ăn lành mạnh

Nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chế độ ăn uống lành mạnh có thể đóng vai trò trong việc ngăn ngừa hoặc trì hoãn các triệu chứng của chứng mất trí. Đặc biệt, chế độ ăn Địa Trung Hải (MIND) có thể là lựa chọn tốt cho sức khỏe não bộ.

Chế độ ăn uống lành mạnh cho não này cung cấp nhiên liệu cho não của bạn để giúp cải thiện sự tập trung tinh thần và làm chậm sự suy giảm các kỹ năng tư duy. Chế độ ăn uống MIND tập trung vào các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật. Nó bao gồm nhiều loại rau lá xanh và các loại rau khác, quả mọng, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, gia cầm và cá. Nó hạn chế các loại thực phẩm như bơ, pho mát, thịt đỏ và đồ ngọt.

2.7. Thử thách trí não của bạn

Cũng giống như hoạt động thể chất giúp cơ thể bạn khỏe mạnh, các hoạt động thu hút trí óc có thể giúp não bạn khỏe mạnh. Và những hoạt động đó có thể giúp cải thiện chức năng não và trí nhớ. Giải ô chữ, đọc sách, chơi trò chơi, học chơi một loại nhạc cụ. Hoặc bạn có thể thử một sở thích mới hay làm tình nguyện tại một trường học địa phương hoặc với một nhóm cộng đồng.

2.8. Hạn chế rượu bia

Ma túy thuốc lá và rượu bia có thể ảnh hưởng đến cách các tế bào não giao tiếp với nhau. Chúng cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng phản ứng, lập kế hoạch, giải quyết vấn đề và kiểm soát xung động của não. Vì vậy, hãy hạn chế tiêu thụ rượu bia và tránh xa các chất kích thích.

Hãy uống rượu ở mức độ vừa phải để đảm bảo an toàn cho sức khỏe. Đối với người lớn khỏe mạnh, lượng rượu cho phép khoảng một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và tối đa hai ly mỗi ngày đối với nam giới. Uống quá nhiều làm tăng nguy cơ té ngã và có thể gây ra các vấn đề về trí nhớ. Nó cũng có thể làm trầm trọng thêm một số tình trạng bệnh lý ảnh hưởng đến não, chẳng hạn như huyết áp cao và bệnh tiểu đường.

3. Vai trò của việc chăm sóc sức khỏe sớm để ngăn chặn chứng hay quên do lão hóa

Lão hoá não là một tiến trình tất yếu của tự nhiên, bạn không có cách nào thay đổi. Tuy nhiên, việc chủ động chăm sóc sức khỏe sớm, thực hiện các biện pháp phòng ngừa lão hoá não, cải thiện trí nhớ có thể giúp bạn tăng cường sức khỏe, minh mẫn và sống thọ hơn.

Việc thay đổi lối sống, chế độ ăn, chế độ tập luyện sinh hoạt cũng như tăng cường hoạt động kích thích não bộ sẽ giúp bạn có một bộ não khỏe mạnh hơn, làm chậm quá trình lão hoá não của bạn.

Bên cạnh đó, việc bổ sung các chất cần thiết cho não bộ như omega-3, các loại vitamin, khoáng chất thiết yếu có thể giúp cải thiện và tăng cường trí nhớ, nhận thức và sức khỏe cho bộ não của bạn.

Qua bài viết trên đã giúp bạn tìm hiểu mối liên hệ giữa chứng hay quên, trí nhớ không tốt và lão hoá thần kinh. Vì vậy, để chủ động phòng ngừa suy giảm trí nhớ và hay quên do lão hoá nhằm sống lâu sống thọ hơn bạn cần thực hiện sớm các cách cải thiện và bảo vệ sức khỏe não bộ ngay từ bây giờ.

Tài liệu tham khảo: Mayoclinic.org, Nia.nih.gov