Hậu quả của thoái hóa não ở người già

Thoái hóa não ở người già là tình trạng phổ biến hiện nay khiến chất lượng cuộc sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Không chỉ gây ảnh hưởng đến trí nhớ, vận động, não bị lão hóa còn làm tăng nguy cơ tuổi vong ở người già. Cùng tìm hiểu các hậu quả của thoái hóa não qua bài viết dưới đây. 

1. Các nguyên nhân gây thoái hóa não ở người già

Thoái hóa não ở người già là một tình trạng phổ biến hiện nay. Khi chúng ta già đi, các chức năng trong cơ thể suy giảm đặc biệt là sự chết đi của các tế bào thần kinh, bên cạnh đó, một số nguyên nhân khác cũng khiến cho não bị lão hóa theo thời gian khiến trí nhớ và sự minh mẫn của chúng ta bị giảm sút. 

Tuy nhiên, khi quá trình lão hóa não ở người già diễn ra, chức năng não có thể suy giảm do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm sự thay đổi trong các chất hóa học của não (chất dẫn truyền thần kinh), thay đổi ở tế bào thần kinh, sự tích tụ chất độc theo thời gian, thay đổi trong lưu lượng máu đến não, và các yếu tố di truyền. Mỗi khía cạnh của chức năng não có thể bị ảnh hưởng vào những thời điểm khác nhau.

1.1. Số lượng tế bào thần kinh suy giảm

Khi con người già đi, số lượng tế bào thần kinh trong não có thể giảm, mặc dù mức độ suy giảm này khác nhau ở từng người, phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe cá nhân. Trong quá trình lão hóa não ở người già, một số loại trí nhớ dễ bị ảnh hưởng hơn, đặc biệt là trí nhớ ngắn hạn, loại trí nhớ giúp lưu trữ thông tin tạm thời. 

Quá trình lão hóa não ở người già dẫn đến hiện tượng teo não, khiến mô não và kích thước của não dần thu nhỏ lại. Kết quả là não bộ bắt đầu mất đi các chức năng quan trọng, dẫn đến tình trạng teo nhỏ hoặc chết đi của các tế bào não. Cùng với quá trình này, khả năng ghi nhớ, nhận thức và hành vi của con người cũng suy giảm đáng kể.

1.2. Lưu lượng máu cung cấp đến não giảm 

Khi con người già đi, lưu lượng máu đến não ở một số người có thể không thay đổi hoặc chỉ giảm nhẹ. Tuy nhiên, đối với nhiều người khác, lưu lượng này giảm dần, khoảng dưới 1% mỗi năm. Sự suy giảm lưu lượng máu đặc biệt nghiêm trọng hơn ở những người bị xơ vữa động mạch não (bệnh mạch máu não). 

Tình trạng này cũng có thể dễ xảy ra ở những người hút thuốc trong thời gian dài hoặc mắc các vấn đề như huyết áp cao, cholesterol cao, hoặc bệnh tiểu đường với lượng đường trong máu cao không được kiểm soát qua việc thay đổi lối sống hoặc dùng thuốc. 

1.3. Lão hóa chất trắng trong não 

Chất trắng xuất hiện khắp hệ thống thần kinh trung ương, nhưng tập trung chủ yếu ở não và tủy sống. Chất trắng bao gồm một mạng lưới rộng lớn các sợi thần kinh (sợi trục), giúp truyền tải và liên lạc thông tin giữa các vùng khác nhau trong não. 

Để chất trắng hoạt động hiệu quả, nó cần được cung cấp đầy đủ máu và chất dinh dưỡng. Khi lưu lượng máu và chất dinh dưỡng bị giảm (thiếu máu cục bộ), các sợi thần kinh trong chất trắng có thể bị tổn thương, gây sưng, đứt gãy và thậm chí mất hoàn toàn.

Rối loạn lão hóa chất trắng trong não là một bệnh lý tiến triển nghiêm trọng, ảnh hưởng chủ yếu đến não và tủy sống. Bệnh này gây ra sự suy giảm chất trắng do các tổn thương mạch máu nhỏ, và có thể do nhiều yếu tố khác như di truyền, chấn thương, lão hóa chất trắng trong não, hay các bệnh lý chuyển hóa. 

Sự gia tăng tổn thương chất trắng trong hệ thần kinh làm tăng nguy cơ đột quỵ, suy giảm nhận thức, trầm cảm, khuyết tật và thậm chí tử vong. Rối loạn này có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng phổ biến hơn ở những người trên 60 tuổi hoặc có bệnh tim mạch.

2. Hậu quả của thoái hóa não ở người già 

Thoái hóa não ở người già trực tiếp ảnh hưởng tới trí nhớ và nhận thức, gây khó khăn trong cuộc sống. Ngoài ra, tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. 

2.1. Nguy cơ mắc hội chứng Alzheimer

Nguy cơ mắc hội chứng Alzheimer tăng cao là hậu quả khá nghiêm trọng khi bị thoái hóa não ở người già. Phần lớn những người mắc bệnh này thường phát triển các triệu chứng sau khi bước qua tuổi 65. Cụ thể, theo một vài nghiên cứu công bố kết quả thì có khoảng một trong 13 người trong độ tuổi từ 65 đến 84 và một trong ba người từ 85 tuổi trở lên mắc phải căn bệnh này. 

Hiện nay, các nhà khoa học đang nghiên cứu cách mà quá trình thoái hóa não ở người già, cùng với những thay đổi liên quan đến tuổi tác, có thể gây hại cho tế bào thần kinh và ảnh hưởng đến các loại tế bào não khác, từ đó góp phần vào tổn thương gây ra bệnh Alzheimer.

Những thay đổi liên quan đến tuổi tác có thể kể đến như sau:

• Sự co rút của một số vùng não
• Hiện tượng viêm nhiễm
• Tổn thương mạch máu
• Sự sản sinh các phân tử không ổn định gọi là gốc tự do
• Suy giảm sản xuất năng lượng của tế bào
• Yếu tố di truyền.

2.2. Nguy cơ mắc bệnh Parkinson

Bệnh Parkinson xuất phát từ sự suy yếu hoặc mất mát của các tế bào thần kinh trong hạch nền, một nhóm các nhân xám nằm sâu trong bán cầu đại não có nhiệm vụ điều chỉnh vận động của cơ thể. 

Thông thường, những tế bào này sản xuất ra dopamine, một chất hóa học quan trọng giúp kích thích vỏ não để điều khiển vận động. Khi các tế bào thần kinh tại hạch nền chết đi hoặc suy yếu, lượng dopamine giảm, khiến việc truyền tín hiệu tới vỏ não bị gián đoạn, dẫn đến khó khăn trong việc vận động. 

Một số yếu tố được cho là làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson, đặc biệt liên quan đến thoái hóa não ở người già, bao gồm:

• Tuổi tác: Khi tuổi càng cao, sự suy giảm dopamine trong cơ thể diễn ra nhanh chóng hơn, góp phần vào thoái hóa não ở người già.
• Môi trường: Việc tiếp xúc thường xuyên với các hóa chất độc hại như thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Parkinson.
• Chấn thương sọ não: Những người từng gặp chấn thương sọ não có nguy cơ mắc bệnh Parkinson cao hơn so với người bình thường.
• Di truyền: Một số trường hợp Parkinson được cho là có liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu gia đình có người mắc bệnh, nguy cơ mắc bệnh của bạn cũng tăng cao.

3. Phòng ngừa và hạn chế thoái hóa não ở người già

Chăm sóc sức khỏe thể chất có thể đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe nhận thức và giảm nguy cơ thoái hóa não ở người già. Bạn có thể áp dụng ngay các cách dưới đây để hạn chế nguy cơ thoái hóa não sớm.

• Thường xuyên đi khám sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm theo chỉ định bác sĩ
• Quản lý các vấn đề sức khỏe mãn tính như huyết áp cao, tiểu đường, trầm cảm, và cholesterol cao.
• Thảo luận với bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng và tác dụng phụ tiềm ẩn liên quan đến trí nhớ, giấc ngủ và chức năng não, đặc biệt trong bối cảnh thoái hóa não ở người già.
• Điều trị các vấn đề về thính giác và thị giác liên quan đến tuổi tác để ngăn ngừa những tác động tiêu cực lên nhận thức.
• Cần tránh vận động mạnh và cường độ nhanh, hai hoạt động này có thể tăng nguy cơ té ngã gây chấn động não ở người già 
• Hạn chế sử dụng rượu và lưu ý rằng một số loại thuốc có thể tương tác nguy hiểm khi dùng chung với rượu.
• Bỏ thuốc lá nếu bạn đang sử dụng và tránh các sản phẩm chứa nicotine như thuốc lá điện tử.
• Chú ý đến chế độ ăn uống, ưu tiên các thực phẩm giàu dinh dưỡng, ít chất béo động vật, nhiều vitamin và chất xơ để hỗ trợ sức khỏe não bộ.
• Ngủ đủ giấc, từ bảy đến chín tiếng mỗi đêm, để não bộ có thời gian phục hồi và giảm thiểu nguy cơ thoái hóa.

Nhìn chung, thoái hóa não ở người già là nguyên nhân chính gây ra các bệnh lý thần kinh như Parkinson hay Alzheimer, điều này ảnh hưởng đến khả năng vận động, ghi nhớ và chất lượng cuộc sống. Việc tuân thủ các chế độ ăn uống lành mạnh, vận động thường xuyên giúp tăng cường lưu thông máu lên não, góp phần hạn chế các nguy cơ thoái hóa não ở người già. 

Tài liệu tham khảo: Msdmanuals.com, Ox.ac.uk, Pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, Alz.org, Nia.nih.gov