Trong suốt hàng nghìn năm qua, thiền định đã được con người thực hành để nâng cao sức khỏe tinh thần, cảm xúc và thể chất. Nhưng từ góc độ khoa học, thiền tác động đến cơ thể như thế nào? Liệu thiền có thực sự hiệu quả? Câu trả lời bắt đầu từ bộ não.
Ảnh hưởng của thiền đến bộ não
Khi thiền, các nghiên cứu cho thấy sự gia tăng hoạt động ở những khu vực của não có liên quan đến việc giảm lo âu và trầm cảm, cũng như tăng khả năng chịu đau. Cụ thể, mạng lưới chế độ mặc định (default mode network), khi não bộ không tập trung vào thế giới bên ngoài mà ở trạng thái nghỉ ngơi, đã được chứng minh là giúp cải thiện trí nhớ, sự tự nhận thức và khả năng thiết lập mục tiêu. Những người thực hành thiền thường có mức độ đồng cảm cao hơn, một nghiên cứu so sánh giữa những người thiền lâu năm và người mới thiền cho thấy vùng não liên quan đến đồng cảm phát triển mạnh mẽ hơn ở những người thiền lâu năm.
Thiền cũng làm thay đổi sóng não. Những người thiền có mức sóng alpha cao hơn, loại sóng não này đã được chứng minh là giúp giảm căng thẳng, buồn bã và giận dữ. Hơn thế nữa, thiền còn thay đổi hình dạng và kích thước của não bộ. Các nghiên cứu cho thấy, sau 8 tuần thực hành thiền, chất xám trong các khu vực liên quan đến học tập, trí nhớ và điều tiết cảm xúc dày hơn, trong khi amygdala – phần não xử lý căng thẳng, huyết áp và nỗi sợ – lại có sự giảm sút.
Ảnh hưởng của thiền đến cơ thể
Không chỉ bộ não, thiền còn tác động đến toàn bộ cơ thể. Thiền giúp giảm huyết áp và tăng tính biến thiên của nhịp tim. Mặc dù nghe có vẻ không tốt, nhưng điều này thực sự quan trọng trong việc vận chuyển oxy và carbon dioxide qua cơ thể một cách hiệu quả hơn. Một nghiên cứu cho thấy, khi cả những người thiền và không thiền đều bị nhiễm virus cúm, những người thiền có khả năng sản xuất nhiều kháng thể hơn và có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn.
Ảnh hưởng của thiền đến các tế bào
Nghiên cứu sâu hơn còn cho thấy thiền có thể tác động đến mức độ telomere – các phức hợp protein bảo vệ nhiễm sắc thể, giúp giảm thiệt hại DNA và giảm chết tế bào. Telomere ngắn lại có liên quan đến một số bệnh như bệnh tim mạch, tiểu đường, Alzheimer và ung thư. Đặc biệt, khi các bệnh nhân ung thư thiền, họ có sự gia tăng đáng kể độ dài telomere, điều này được cho là do sự giảm bớt căng thẳng tâm lý.
Mặc dù thiền không phải là phương pháp thay thế cho các lời khuyên y tế khác hay một lối sống lành mạnh, nhưng giống như việc tập thể dục để phát triển cơ bắp, thiền cũng có thể giúp “tập luyện” não bộ với nhiều lợi ích sức khỏe bổ sung. Và vì bộ não kiểm soát mọi hoạt động trong cơ thể, tại sao bạn không thử thư giãn và “ngồi thiền” một lúc!
Xem nội dung của video TẠI ĐÂY trên kênh AsapSCIENCE. Bạn có thể chọn phụ đề tiếng Việt để theo dõi đầy đủ thông tin mà video cung cấp.
