Vì sao sống lâu, nhưng phải khỏe mới có ý nghĩa?

Chúng ta thường nghe nói rằng sống lâu là điều tốt nhưng thực sự điều đó chỉ có ý nghĩa khi chúng ta sống trong trạng thái khỏe mạnh. Sự khỏe mạnh không chỉ giúp bạn sống thọ hơn mà còn giúp bạn nâng cao tinh thần và chất lượng cuộc sống. Cùng tìm hiểu các cách sống lâu sống khỏe toàn diện qua bài viết sau đây.

1. Vì sao cần hướng tới mục tiêu sống lâu, nhưng phải khỏe?

Sống lâu và sống thọ là mục tiêu của nhiều người hiện nay. Tuy nhiên, việc sống lâu nhưng cuộc sống khỏe mạnh mới đem lại nhiều ý nghĩa cho cuộc sống của bản thân bạn. Dưới đây là những lợi ích của việc sống lâu sống khoẻ toàn diện đem lại:

• Nâng cao chất lượng cuộc sống: Sống lâu không có nghĩa là sống khỏe. Một cuộc sống khỏe mạnh giúp bạn duy trì năng lượng, sự linh hoạt và khả năng tự lập trong cuộc sống hàng ngày. Việc sống khoẻ sẽ giảm đi sự phụ thuộc của bạn vào người thân khi bạn già đi, giúp cuộc sống bạn đạt được chất lượng tốt hơn.
• Giảm nguy cơ bệnh tật: Việc tập trung cải thiện sức khỏe có thể giúp phòng ngừa nhiều bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, và ung thư. Nếu bạn sống lâu nhưng không khoẻ mạnh, cơ thể bạn sẽ gặp nhiều vấn đề khó chịu do bệnh tật mang lại và bạn thường xuyên phải đến bệnh viện hoặc các cơ sở khám chữa bệnh thay vì đi dạo công việc hay gặp gỡ bạn bè.
• Cải thiện tâm trạng: Sống khỏe không chỉ ảnh hưởng đến cơ thể mà còn tác động tích cực đến tâm lý, giảm stress và cải thiện tâm trạng. Nếu bạn có một sức khỏe tốt, bạn sẽ thường xuyên cảm thấy vui vẻ và có nhiều thời gian dành cho người thân và bạn bè. Điều này giúp nâng cao tinh thần và các mối quan hệ xã hội của bạn.
• Giảm gánh nặng đối với nền y tế và kinh tế: Chi phí chăm sóc sức khỏe có thể rất tốn kém. Sống khỏe mạnh giúp giảm thiểu chi phí y tế và tăng cường khả năng lao động.
• Gương mẫu cho thế hệ sau: Một lối sống khỏe mạnh có thể truyền cảm hứng cho gia đình và cộng đồng, khuyến khích mọi người cùng chú trọng sức khỏe.

2. Những thách thức mà con người đang phải đối mặt để đạt được mục tiêu kép “sống lâu, sống khỏe”?

Có một cuộc sống khỏe mạnh, sống lâu sống khỏe toàn diện là mong muốn của nhiều người. Nhưng hiện nay, với nhiều thách thức và khó khăn khiến con người khó có thể đạt được mục tiêu sống lâu sống khỏe. Dưới đây là những yếu tố có thể gây ảnh hưởng đến khả năng sống lâu sống khỏe của con người:

• Lối sống ít vận động: Công nghệ và tiện ích hiện đại khiến nhiều người trở nên ít hoạt động thể chất, làm tăng nguy cơ béo phì và các vấn đề sức khỏe liên quan.
• Dinh dưỡng kém: Việc tiếp cận thực phẩm không lành mạnh và thiếu kiến thức về dinh dưỡng làm khó khăn cho việc duy trì chế độ ăn cân bằng. Một chế độ ăn nhiều thịt và chất béo, thức ăn nhanh chế biến sẵn nhưng hạn chế rau xanh và trái cây khiến sức khỏe con người bị suy giảm và dễ mắc một số bệnh lý mãn tính như béo phì, tiểu đường, mỡ máu và các bệnh tim mạch.
• Vấn đề sức khỏe tâm thần. Với một xã hội hiện đại, áp lực công việc và cuộc sống ngày càng tăng cao khiến tình trạng căng thẳng, lo âu, trầm cảm và các rối loạn sức khỏe tâm thần ngày càng gia tăng. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất và chất lượng cuộc sống cũng như tuổi thọ của con người.
• Hút thuốc lá và rượu bia. Tỷ lệ người hút thuốc lá cũng như uống rượu bia trong dân số nước ta còn khá cao. Điều này gây ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như tuổi thọ của con người.
• Yếu tố kinh tế-xã hội: Việc tiếp cận chăm sóc sức khỏe, thực phẩm sạch và tài nguyên thể dục còn hạn chế, đặc biệt là ở những cộng đồng thu nhập thấp.
• Yếu tố di truyền: Một số người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do di truyền, làm cho việc duy trì sức khỏe trở nên khó khăn hơn.
• Thiếu giáo dục: Nhiều người có thể không có kiến thức về các lựa chọn lối sống lành mạnh, dẫn đến những quyết định không tốt cho sức khỏe.
• Áp lực thời gian: Cuộc sống bận rộn có thể làm cho việc ưu tiên tập thể dục, chuẩn bị bữa ăn và chăm sóc bản thân trở nên khó khăn.
• Ảnh hưởng văn hóa: Các chuẩn mực và thói quen văn hóa có thể tác động đến lựa chọn thực phẩm, mức độ hoạt động thể chất và hành vi sức khỏe tổng thể.
• Yếu tố môi trường: Ô nhiễm, thiết kế đô thị và khả năng tiếp cận không gian xanh có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần.

3. Cách nào giúp chúng ta sống lâu sống khỏe?

Để sống lâu sống khỏe toàn diện và nâng cao chất lượng cuộc sống, bạn cần chủ động chăm sóc sức khỏe từ sớm bằng cách thay đổi lối sống sinh hoạt và chế độ tập luyện của bản thân. Dưới đây là một số cách giúp bạn có được cuộc sống khỏe mạnh hơn:

3.1. Lựa chọn thực phẩm lành mạnh

Sức khỏe bắt đầu từ nhà bếp với những lựa chọn chúng ta đưa ra về việc ăn gì. Nền tảng của chế độ ăn uống lành mạnh là trái cây và rau quả. Giống như bất kỳ nền tảng nào, cần có thời gian và sự kiên nhẫn để xây dựng đúng, nhưng chế độ ăn uống có sức mạnh hỗ trợ sức khỏe tinh thần, nâng cao tuổi thọ và cuộc sống khỏe mạnh. Từ đó, bạn có thể bổ sung ngày càng nhiều lựa chọn thực phẩm lành mạnh.

• Ăn trái cây và rau. Cố gắng ăn khoảng năm khẩu phần mỗi ngày. Trong mỗi bữa ăn, trái cây và rau nên chiếm một nửa đĩa của bạn. Điều này không có nghĩa là bạn phải ăn sống. Có rất nhiều cách ngon để nấu và tiêu thụ khẩu phần trái cây và rau hàng ngày của bạn. Hấp, luộc, xào, trộn với dầu ô liu và gia vị và rang – bạn có thể thử nghiệm để khám phá cách bạn thấy chúng ngon nhất.
• Ăn ngũ cốc nguyên hạt. Ăn carbohydrate có ngũ cốc nguyên hạt là thành phần đầu tiên, như bánh mì nguyên hạt, mì ống và bánh ngô, và gạo lứt. Ngũ cốc nguyên hạt giàu chất dinh dưỡng và sẽ giúp bạn no lâu hơn.
• Thay đổi lượng protein nạp vào. Protein trong chế độ ăn của bạn có thể đến từ thực vật cũng như các sản phẩm từ động vật. Đậu, đậu lăng, đậu phụ và các loại hạt chứa nhiều protein và thường chứa ít chất béo có hại hơn đáng kể so với hầu hết các loại thịt đỏ. Ăn nhiều protein từ thực vật hơn là protein từ động vật giúp tránh các bệnh tim mạch như bệnh tim, tiểu đường, huyết áp cao và đột quỵ.
• Tránh đồ uống có đường như soda. Soda ăn kiêng, mặc dù có vẻ là một lựa chọn thay thế tốt, nhưng thường chứa đầy hóa chất có thể gây hại như đường. Hãy chọn uống chủ y

3.2. Tăng cường tập luyện

Lợi ích về thể chất và tinh thần của việc tập thể dục là rất nhiều. Hãy chọn loại hình vận động mà bạn yêu thích. Không phải ai cũng thích chạy bộ – và điều đó không sao cả! Đừng ép buộc bản thân theo đuổi bài tập mà bạn không thích. Có rất nhiều cách khác để vận động cơ thể, cho dù là đạp xe, bơi lội, khiêu vũ, cử tạ, tập yoga, chơi quần vợt hoặc bóng rổ, trượt tuyết hay đi bộ đường dài. Hãy thử các bài tập khác nhau cho đến khi bạn tìm thấy một bài tập mà bạn yêu thích. Bởi vì nếu bạn yêu thích nó, bạn sẽ muốn gắn bó với nó. Đặt ra những mục tiêu hợp lý và có ý nghĩa đối với cuộc sống của bạn. Nếu bạn chưa từng chạy trước đây, có thể đăng ký chạy 5km trước khi đăng ký chạy marathon. Hãy ăn mừng những chiến thắng và thành tích nhỏ đó để duy trì động lực.

3.3. Ngủ đủ giấc 

Thật khó chịu khi ngủ đủ bảy đến chín tiếng theo khuyến nghị mà vẫn cảm thấy mệt mỏi. Nếu bạn từng thắc mắc về việc cải thiện chất lượng giấc ngủ, bạn có thể đã nghe thuật ngữ “vệ sinh giấc ngủ”. Vệ sinh giấc ngủ đề cập đến những thói quen lành mạnh giúp giấc ngủ của bạn trở nên thư thái nhất có thể. Giấc ngủ ngon có thể có tác động tích cực trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn, nhưng điều này thường bị bỏ qua trong thế giới bận rộn của chúng ta. Sau đây là một số điều bạn có thể làm để có được giấc ngủ ngon nhất:

• Đặt lịch ngủ và tuân thủ theo. Khi bạn đi ngủ cùng một giờ mỗi đêm và thức dậy cùng một giờ mỗi sáng, cơ thể bạn có thể đi vào thói quen. Bạn có thể bắt đầu cảm thấy mệt mỏi vào giờ đi ngủ theo lịch trình một cách tự nhiên và thậm chí thức dậy vào buổi sáng mà không cần báo thức.
• Tập thể dục vào ban ngày. Việc tiếp xúc trực tiếp thường xuyên với thiên nhiên có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thêm vào đó, việc tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời vào ban ngày giúp cơ thể bạn điều chỉnh theo nhịp sinh học tự nhiên hoặc chu kỳ 24 giờ của thời gian thức và ngủ của chúng ta.
• Giữ phòng ngủ của bạn tối, yên tĩnh và mát mẻ. Nếu có đèn đường chiếu qua cửa sổ, hãy kéo rèm, mành che hoặc rèm cửa để chặn bất kỳ ánh sáng nào hoặc mua mặt nạ mắt để đeo khi ngủ. Theo National Sleep Foundation, nhiệt độ lý tưởng để ngủ là 60-71 độ F. Và một máy tạo tiếng ồn trắng có thể giúp át đi những âm thanh gây nhiễu.
• Cấm ánh sáng xanh khỏi phòng ngủ. Loại bỏ các thiết bị điện tử khỏi phòng ngủ và hạn chế lướt điện thoại trước khi đi ngủ. Ánh sáng xanh từ màn hình điện tử có thể khiến tâm trí bạn tỉnh táo và khiến bạn khó ngủ hơn. Cố gắng tham gia các hoạt động thư giãn không phụ thuộc vào màn hình, như đọc sách, viết nhật ký hoặc thiền, ít nhất một giờ trước khi đi ngủ. 

3.4. Cố gắng giữ mức căng thẳng thấp

Cuộc sống rất căng thẳng và đôi khi không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, có những cách lành mạnh và không lành mạnh để quản lý căng thẳng . Quản lý căng thẳng theo cách tích cực với những mẹo sau:

• Giữ cho mình sức khỏe thể chất tốt nhất. Hãy tập thể dục, chế độ ăn uống lành mạnh và ngủ đủ giấc có thể giúp bạn ở trạng thái tốt nhất để đối mặt với mọi thử thách mà cuộc sống mang đến.
• Đừng bù đắp bằng thức ăn, thuốc hoặc rượu. Những chất này có thể nhanh chóng trở nên không lành mạnh khi được sử dụng như cơ chế đối phó với căng thẳng. Thay vào đó, hãy thử thiền, bài tập thở hoặc hoạt động thể chất khi bạn cảm thấy căng thẳng.
• Nói chuyện với người mà bạn tin tưởng. Cho dù đó là thành viên gia đình, bạn thân hay chuyên gia sức khỏe tâm thần, đôi khi chỉ cần nói ra nỗi căng thẳng của mình cũng có thể giúp bạn cảm thấy tốt hơn và nhắc nhở bạn rằng bạn không đơn độc.

3.5. Duy trì các mối quan hệ lành mạnh

Nhiều người trong chúng ta quen thuộc với lời khuyên về các mối quan hệ lãng mạn, nhưng tình bạn bền chặt cũng quan trọng như mối quan hệ với những người bạn đời thân thiết của chúng ta. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), sự cô đơn là một yếu tố góp phần gây ra một số tình trạng sức khỏe nghiêm trọng ở người lớn từ 50 tuổi trở lên, bao gồm bệnh tim, đột quỵ, trầm cảm và chứng mất trí. Duy trì một cộng đồng lớn trong suốt cuộc đời có thể giúp chúng ta chống lại sự cô đơn và giữ cho chúng ta khỏe mạnh. Nhưng giống như hầu hết mọi thứ, điều này có thể cần một số thực hành.

• Tiếp cận bạn bè và gia đình.  Khi chúng ta ngừng tham gia tích cực vào đời sống xã hội, chúng ta có thể cảm thấy cô đơn hơn thực tế. Cố gắng lên lịch ít nhất một buổi gặp mặt xã hội mỗi tuần, có thể là gặp nhau để uống cà phê, đi ăn tối, đi dạo hoặc chỉ trò chuyện qua điện thoại.
• Làm tình nguyện, tham gia một lớp học hoặc tham gia một câu lạc bộ dựa trên sở thích của bạn.  Đây là những cách tuyệt vời để học các kỹ năng mới và tạo mối quan hệ mới với những người có cùng sở thích với bạn. Chúng cũng tạo ra thời gian theo lịch trình giúp bạn ra khỏi nhà hoặc học trực tuyến giúp tăng thời gian giúp bạn tiếp xúc với người khác.
• Nuôi thú cưng.  Động vật là người bạn đồng hành tuyệt vời ở nhà, và chó – vì chúng cần được đi dạo và tập thể dục thường xuyên – sẽ đưa bạn ra ngoài và đi lại trong khu phố của bạn. Chúng có thể tạo ra những cơ hội tuyệt vời để gặp gỡ những người nuôi chó và người yêu động vật khác.

3.6. Hạn chế thời gian sử dụng màn hình, đặc biệt là mạng xã hội

Công nghệ là một công cụ tuyệt vời cho công việc, giáo dục và giải trí. Tuy nhiên, mọi cách chúng ta sử dụng công nghệ có thể khiến chúng ta nhìn chằm chằm vào màn hình trong hầu hết thời gian trong ngày. Điều này có thể gây hại về mặt thể chất và tinh thần – bản thân màn hình làm căng mắt chúng ta, và việc sử dụng máy tính có thể ảnh hưởng đến tư thế của chúng ta, trong khi những gì chúng ta tiêu thụ trực tuyến có thể khiến chúng ta cảm thấy buồn, cô đơn và tức giận. Vì vậy, hãy hạn chế thời gian sử dụng điện thoại, máy tính và tivi để đảm bảo sức khỏe cho đôi mắt, não bộ và cơ thể.

3.7. Đến gặp bác sĩ và nha sĩ để kiểm tra và sàng lọc thường xuyên

Mặc dù đôi khi có thể khó khăn để theo kịp các cuộc hẹn khám bệnh, nhưng việc khám sức khỏe định kỳ, tiêm chủng và vệ sinh răng miệng là điều cần thiết để có cuộc sống khỏe mạnh. Chúng là một phần của việc chăm sóc phòng ngừa, giúp ngăn ngừa bệnh tật và các tình trạng sức khỏe mãn tính thông qua xét nghiệm, tiêm chủng và giáo dục.

• Lên lịch hẹn khám răng ít nhất một lần một năm.  Sức khỏe răng miệng liên quan đến sức khỏe toàn bộ cơ thể , đặc biệt là tim. Vì vậy, nha sĩ không chỉ vệ sinh răng miệng cho bạn mà còn tìm kiếm các dấu hiệu viêm, bệnh nướu răng , sâu răng , ung thư miệng và nhiều bệnh khác.
• Theo dõi với bác sĩ của bạn.  Duy trì việc chăm sóc phòng ngừa, như khám sức khỏe định kỳ và xét nghiệm sàng lọc ung thư , là điều cần thiết cho sức khỏe hiện tại và tương lai của bạn. Việc gặp bác sĩ thường xuyên giúp sức khỏe của bạn đi đúng hướng và có nhiều khả năng phát hiện sớm bất kỳ bệnh tiềm ẩn nào.

3.8. Không hút thuốc và uống rượu có chừng mực

Sống một cuộc sống lành mạnh có nghĩa là lưu tâm đến những gì bạn đưa vào cơ thể. Bao gồm rượu và thuốc lá, cả hai đều có thể thư giãn và vui vẻ, nhưng cũng gây hại cho sức khỏe của bạn.

• Tránh xa thuốc lá và nicotine.  Khi nói đến thuốc lá, lựa chọn lành mạnh duy nhất là bỏ thuốc. Bỏ thuốc lá và nicotin có thể rất khó khăn, nhưng có rất nhiều nguồn lực giúp bạn làm được điều đó. Bạn có thể tham gia một nhóm hỗ trợ, tìm cách đánh lạc hướng bản thân khỏi cơn thèm và nhắc nhở bản thân về những lợi ích sức khỏe khi việc chống lại thuốc lá trở nên khó khăn.
• Uống có chừng mực.  Thỉnh thoảng có thể thưởng thức rượu ở mức tiêu thụ rượu vừa phải, tức là một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly mỗi ngày đối với nam giới.

Nếu bạn cảm thấy tình trạng nghiện rượu hoặc sử dụng ma túy đang cản trở bạn duy trì lối sống lành mạnh, bạn có thể tìm sự trợ giúp từ bác sĩ.

Sống lâu là mục tiêu hướng đến của nhiều người hiện nay nhưng hãy lưu ý rằng việc sống lâu sống khỏe toàn diện mới đem lại nhiều ý nghĩa cho cuộc sống cũng như nâng cao chất lượng đời sống tinh thần cho chính bạn. Vì vậy, nếu bạn đang gặp vấn đề về sức khỏe hoặc bạn muốn sống lâu sống khoẻ hơn, cần quan tâm tìm hiểu các giải pháp phù hợp để được điều trị sớm. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe từ sớm để sống khỏe, minh mẫn và trường thọ.

Tài liệu tham khảo: Healthpartners.com