Có gen làm chậm quá trình lão hoá không?

Quá trình lão hóa của cơ thể có thể diễn ra theo cách tự nhiên nhưng cũng có nhiều yếu tố cộng hưởng khác nhau. Theo các nhà khoa học, yếu tố gen làm chậm quá trình lão hóa là một trong các vấn đề đang được nghiên cứu và phát triển để làm gia tăng tuổi thọ và sức khỏe con người. Vậy thực chất gen làm chậm lão hóa không? 

1. Lão hóa có liên quan đến gen không?

Quá trình lão hóa của con người chịu ảnh hưởng bởi lối sống, yếu tố môi trường và những thói quen sống hàng ngày như chăm sóc da, hút thuốc lá,…. Ngoài ra, một yếu tố quan trọng để quyết định quá trình lão hóa chậm hay nhanh đó chính là yếu tố nội sinh. Yếu tố này quyết định quá trình lão hóa nội sinh của cơ thể, tất nhiên, yếu tố nội sinh bao gồm có gen. Vậy chức năng nào cho thấy gen quyết định quá trình lão hóa chậm hay nhanh ở một người. 

1.1 Chức năng cơ bản của gen

Gen chứa đựng toàn bộ thông tin di truyền, chịu trách nhiệm điều hành mọi hoạt động trong tế bào. Khi một gen bị tổn thương do đột biến, có thể tạo ra các protein bất thường, dẫn đến chức năng bị lỗi. Các quá trình đột biến gen có thể ảnh hưởng đến sự phát triển tế bào đặc biệt nguy hiểm, bao gồm nguy cơ dẫn đến ung thư. Nếu các đột biến có trong giai đoạn bào thai, đột biến gen có thể dẫn tới nguy cơ trẻ mắc các hội chứng di truyền như Down hay xơ nang. 

1.2 Gen giúp kéo dài tuổi thọ

Một số gen, đặc biệt là gen làm chậm quá trình lão hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định tuổi thọ con người. Những người thừa hưởng gen di truyền từ đời ông bà – cha mẹ có tuổi thọ cao thường có xu hướng sống lâu hơn. Tuy nhiên, di truyền không phải yếu tố tiên quyết ảnh hưởng đến quá trình lão hóa. Có thể thấy rõ ở các cặp song sinh có bộ gen giống nhau nhưng tuổi thọ không phải lúc nào cũng tương đương.

Một số gen có khả năng giúp con người sống khỏe mạnh và kéo dài tuổi thọ, chẳng hạn như gen liên quan đến chuyển hóa cholesterol giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Ngược lại, một số đột biến gen di truyền có thể khiến cho tuổi thọ suy giảm. Dù vậy, phần lớn đột biến gen không gây hại mà còn mang tới lợi ích vì chúng tạo ra sự đa dạng di truyền giúp quần thể mạnh mẽ hơn.

1.3 Gen liên quan đến tốc độ của quá trình lão hóa 

Nghiên cứu trên động vật như giun và chuột cho thấy, chỉ một đột biến gen có thể kéo dài tuổi thọ của chúng lên đến 50%. Điều này mở ra những bằng chứng về vai trò của gen làm chậm quá trình lão hóa. 

Các phép đo độ dài telomere, đoạn DNA cuối nhiễm sắc thể, cũng cho thấy chúng dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố di truyền và tốc độ lão hóa. Độ dài của Telomere càng cao thì tuổi thọ DNA càng cao, góp phần quan trọng vào quá trình duy trì tuổi thọ của con người. 

Có thể thấy rằng, gen ảnh hưởng nhiều tới việc một người có thể sống thọ hay không hay nguy cơ mắc các bệnh như ung thư, đột biến nhiễm sắc thể, trong đó, yếu tố sống thọ do di truyền liên quan đến gen cũng cho thấy việc gen làm chậm quá trình lão hóa là có cơ sở. Vậy, những gen có khả năng quyết định quá trình lão hóa chậm và điều bình thường hay là một lỗi gen lão hóa?

2. Gen làm chậm quá trình lão hóa là gì?

Trong các nghiên cứu về gen làm chậm quá trình lão hóa, các nhà khoa học hiện nay đã tìm ra 3 gen quyết định tốc độ lão hóa, tuổi thọ và khả năng chống ung thư của con người. Đây là ba yếu tố quan trọng giúp cho các nghiên cứu kéo dài tuổi thọ con người có tiền đề để phát triển thêm. 

2.1 Sirtuin – Gen làm chậm quá trình lão hóa thông qua việc kéo dài tuổi thọ

Sirtuin là một nhóm gồm bảy gen mã hóa protein, đã được phát hiện trong quá trình tiến hóa của nhiều loài. Đây được xem là gen làm chậm quá trình lão hóa do sự biểu hiện của chúng có ảnh hưởng đến các vấn đề sức khỏe liên quan đến tuổi tác, như ung thư và rối loạn trao đổi chất. 

Ví dụ, SIRT6 đã được nghiên cứu về khả năng kéo dài tuổi thọ ở động vật. SIRT1, một gen tương đương với một gen trong nấm men liên quan đến tuổi thọ kéo dài, cũng đang được nghiên cứu để tìm hiểu tác động tương tự ở động vật có vú.

Trong số các gen làm chậm quá trình lão hóa này, gen SIRT6 có tiềm năng đáng chú ý hơn gen SIRT1 nhờ khả năng kéo dài tuổi thọ. Nghiên cứu cho thấy, những con chuột thiếu SIRT6 lão hóa nhanh hơn và xuất hiện các dấu hiệu thoái hóa, cho thấy SIRT6 có vai trò quan trọng trong việc sửa chữa DNA. 

Việc biểu hiện tăng cường SIRT6 đã kéo dài tuổi thọ của chuột đực, nhưng không có tác động tương tự ở chuột cái. Các nhà khoa học đang tìm hiểu sâu hơn về mối quan hệ giữa SIRT6 và lão hóa, cũng như lý do tại sao SIRT6 ảnh hưởng khác nhau đến chuột đực và chuột cái.

Các nghiên cứu về gen làm chậm quá trình lão hóa trong họ gen Sirtuin được mở rộng, những khám phá này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc xác định các mục tiêu mới cho thuốc, giúp phát triển các phương pháp điều trị phòng ngừa cho các bệnh liên quan đến tuổi tác.

2.2 CISD2: Gen làm chậm quá trình lão hóa?

Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng gen làm chậm quá trình lão hóa tương tự CISD2 đã tồn tại trên một vùng nhiễm sắc thể của con người có liên quan đến sự khác biệt về mặt di truyền và tuổi thọ. 

Các nhà khoa học cũng đưa ra giả thuyết rằng CISD2 đóng vai trò trong việc duy trì hoạt động bình thường của ty thể, điều này rất quan trọng để duy trì sự phát triển và phân chia tế bào một cách bình thường.

Các nghiên cứu trên chuột cho thấy, mặc dù biểu hiện của CISD2 tự giảm khi chuột già đi, các nhà nghiên cứu trong nghiên cứu này phát hiện ra rằng cả chuột đực và chuột cái không có CISD2 đều sẽ bị lão hóa sớm hơn, chẳng hạn như chết tế bào và thoái hóa tế bào thần kinh hay cơ bắp.

Nghiên cứu gần đây hơn xác nhận rằng chuột không có gen làm chậm quá trình lão hóa như CISD2 có tuổi thọ ngắn hơn và cho thấy CISD2 có thể ảnh hưởng đến các con đường di truyền liên quan đến tuổi thọ và các dấu hiệu sinh lý khác của lão hóa. Duy trì biểu hiện của CISD2 có thể kéo dài tuổi thọ của con người hoặc làm chậm các dấu hiệu lão hóa.

2.3 Gene Klotho: Yếu tố chống ung thư mạnh mẽ của cơ thể

Gen Klotho, được đặt tên theo nữ thần theo truyền thuyết của người Hy Lạp có liên quan đến việc kéo dài sự sống. Các nhà khoa học cho rằng gen này có liên quan đến đặc tính chống lão hóa trong khoa học và được coi là một gen làm chậm quá trình lão hóa.

Đến tuổi 40, mức Klotho trong cơ thể con người sẽ giảm như một điều tự nhiên. Klotho cũng có chức năng điều chỉnh một loại protein có tên là Wnt5a, đã được chứng minh là thúc đẩy sự phân chia của các tế bào ung thư và khả năng kháng thuốc. Những bệnh nhân u ác tính lớn tuổi có thể có nhiều khả năng phát triển khả năng kháng thuốc nhắm mục tiêu hơn, và sự suy giảm của gen làm chậm quá trình lão hóa này có thể là gốc rễ của vấn đề.

Gần đây, các nhà khoa học phát hiện ra rằng một loại thuốc chống lại bệnh tiểu đường có thể kích thích cơ thể tăng sự hiện diện của Klotho – một chỉ dẫn đồng thời làm giảm mức độ của Wnt5a, protein liên quan đến tình trạng kháng thuốc điều trị ung thư. 

Đây cũng là một khám phá giúp cho các nhà khoa học một cách tiếp cận khác để chống lại tình trạng kháng thuốc, một vấn đề mà các nhà nghiên cứu tìm cách giải quyết trong nhiều năm. Nó cũng có thể áp dụng cho việc điều trị các loại ung thư khác mà Klotho gen làm chậm quá trình lão hóa, đã được chứng minh là có vai trò khống chế sự lây lan của các tế bào ung thư.

Mặc dù các nghiên cứu đã chỉ ra rằng gen làm chậm quá trình lão hóa là điều hoàn toàn có cơ sở. Tuy nhiên, không vì thế mà bạn chủ quan với việc chăm sóc sức khỏe bản thân. Nên đăng ký khám và kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện các bất thường về sức khỏe để điều trị kịp thời là cách tốt nhất để có thể lão hóa chậm và kéo dài tuổi thọ khỏe mạnh.

Nguồn: ncbi.nlm.nih.gov – pfizer.com