Lão hoá là một quá trình tự nhiên không thể tránh khỏi trong suốt cuộc đời con người và hệ thần kinh là một trong những hệ thống cơ thể chịu ảnh hưởng rõ rệt nhất từ sự lão hoá. Vậy đặc điểm lão hoá của hệ thần kinh như thế nào?
1. Hệ thần kinh có bị lão hóa không? Vì sao?
Hệ thần kinh bao gồm các con đường dẫn truyền tín hiệu giữa não và các bộ phận khác của cơ thể. Tủy sống là một bó dây thần kinh kéo dài từ não xuống dọc theo lưng. Từ tủy sống, các dây thần kinh phân nhánh ra và kết nối đến tất cả các phần của cơ thể. Vậy các tế bào thần kinh bị lão hóa không? Câu trả lời chính là Có!
Theo đó, khi bạn già đi, não và hệ thần kinh sẽ trải qua những thay đổi tự nhiên do nhiều yếu tố. Dưới đây là một số lý do chính:
- Sự giảm số lượng tế bào thần kinh: Khi tuổi tác tăng lên, số lượng tế bào thần kinh (nơ-ron) trong não bộ giảm đi. Mặc dù não có khả năng hình thành các kết nối mới, nhưng sự giảm số lượng nơ-ron có thể ảnh hưởng đến khả năng xử lý thông tin và truyền tín hiệu giữa các vùng não.
- Sự thay đổi trong cấu trúc não: Các vùng não quan trọng như vùng hồi hải mã (hippocampus) thường chịu ảnh hưởng của quá trình lão hóa. Điều này có thể dẫn đến suy giảm khả năng ghi nhớ và học hỏi.
- Sự suy giảm chức năng của các sợi thần kinh: Các sợi trục (axons) và myelin (chất bao bọc sợi thần kinh) có thể bị tổn thương hoặc mất mát theo tuổi tác. Myelin giúp truyền dẫn tín hiệu thần kinh một cách nhanh chóng, hiệu quả, và sự suy giảm myelin có thể làm chậm phản xạ và khả năng xử lý thông tin.
- Tăng cường sự tích tụ của các chất độc hại: Quá trình lão hóa có thể làm gia tăng sự tích tụ của các protein bất thường như beta-amyloid và tau, liên quan đến các rối loạn thần kinh như Alzheimer.
- Sự giảm sút trong khả năng phục hồi: Khi hệ thần kinh bị tổn thương do chấn thương hoặc bệnh tật, khả năng phục hồi và tái tạo của hệ thần kinh có thể giảm đi theo tuổi tác.
- Sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất và lưu thông máu: Cũng có thể xảy ra sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất và lưu thông máu đến não, ảnh hưởng đến chức năng thần kinh.
Mặc dù quá trình lão hoá tế bào thần kinh là không thể tránh khỏi, nhưng các nghiên cứu hiện nay vẫn đang tìm cách làm chậm hoặc giảm thiểu những tác động tiêu cực của lão hóa thông qua lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống cân bằng, hoạt động thể chất và các hoạt động kích thích trí não.

2. Đặc điểm lão hoá của hệ thần kinh
Đặc điểm lão hóa của hệ thần kinh bao gồm một loạt các thay đổi về cấu trúc và chức năng, ảnh hưởng đến khả năng xử lý thông tin, ghi nhớ và điều khiển các hoạt động cơ thể.
Khi tuổi tác gia tăng, bước vào quá trình lão hóa thì não và tủy sống có xu hướng mất đi tế bào thần kinh và giảm trọng lượng, dẫn đến hiện tượng teo não. Tốc độ truyền tín hiệu của các tế bào thần kinh có thể chậm lại so với trước. Đồng thời, các sản phẩm thải hoặc hóa chất như beta-amyloid có thể tích tụ trong mô não khi các tế bào thần kinh phân hủy, gây ra những biến đổi bất thường trong não như sự hình thành mảng bám và rối. Ngoài ra, một sắc tố nâu béo gọi là lipofuscin cũng có thể tích tụ trong mô thần kinh.
Đặc điểm lão hoá tế bào thần kinh còn thể hiện ở sự suy yếu của các dây thần kinh, điều này có thể làm ảnh hưởng đến các giác quan gây hiện tượng mất phản xạ hoặc mất cảm giác. Đây cũng là lý do khiến những người già thường xuyên gặp phải các vấn đề về vận động, làm tăng nguy cơ té ngã..
Đặc điểm lão hoá của hệ thần kinh tự nhiên còn gây ra sự suy giảm trong suy nghĩ, trí nhớ và tốc độ phản ứng, mặc dù mức độ thay đổi này khác nhau giữa các cá nhân. Một số người có thể trải qua nhiều sự thay đổi hơn trong dây thần kinh và mô não, trong khi người khác ít bị ảnh hưởng hơn. Những thay đổi này không phải lúc nào cũng ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng suy nghĩ của một người.

3. Làm gì để ngăn ngừa lão hóa hệ thần kinh?
Tế bào thần kinh bị lão hóa gây ra nhiều ảnh hưởng cho sức khỏe, làm suy giảm chất lượng cuộc sống. Để ngăn ngừa hoặc làm chậm lão hoá tế bào thần kinh, bạn có thể áp dụng một số biện pháp và thói quen lành mạnh. Dưới đây là những cách hiệu quả giúp bảo vệ sức khỏe hệ thần kinh và duy trì chức năng não bộ tốt nhất:
3.1. Duy trì chế độ ăn uống cân bằng
Ăn một chế độ ăn đa dạng và giàu dưỡng chất có thể giúp bảo vệ hệ thần kinh. Chế độ ăn nên bao gồm nhiều trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá giàu omega-3 (như cá hồi) và các nguồn protein nạc. Các chất chống oxy hóa, vitamin B, vitamin E, và các khoáng chất như kẽm và magie cũng có lợi cho sức khỏe thần kinh.
3.2. Tập thể dục đều đặn
Các hoạt động thể chất không chỉ tốt cho sức khỏe tổng thể mà còn có tác động tích cực đến não bộ. Tập luyện thể dục đều đặn như đi bộ, bơi lội hoặc tập yoga giúp cải thiện lưu thông máu đến não, thúc đẩy sự hình thành tế bào thần kinh mới, đồng thời giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh.
3.3. Kích thích trí não bằng các bài tập tinh thần
Thực hiện các hoạt động kích thích trí não như đọc sách, giải ô chữ, chơi trò chơi trí tuệ, hoặc học một kỹ năng mới có thể giúp duy trì sự sắc bén của trí nhớ và khả năng tư duy. Các hoạt động này cũng giúp tăng cường kết nối thần kinh và giữ cho não hoạt động tích cực, tránh cho các tế bào thần kinh bị lão hóa.
3.4. Quản lý stress
Stress kéo dài có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe hệ thần kinh. Theo đó, bạn hãy áp dụng các kỹ thuật giảm stress như thiền, yoga, hoặc thở sâu để giúp giảm căng thẳng và duy trì tinh thần lạc quan.
3.5. Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ chất lượng rất quan trọng đối với sức khỏe não bộ. Ngủ đủ giấc giúp não có thời gian để hồi phục và loại bỏ các chất thải, đồng thời hỗ trợ các quá trình học hỏi và ghi nhớ.
3.6. Tránh các thói quen có hại
Hạn chế hoặc từ bỏ việc sử dụng rượu, thuốc lá, cùng các chất kích thích khác. Những thói quen này có thể gây tổn thương cho hệ thần kinh và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh, khiến tế bào thần kinh bị lão hóa.
3.7. Tạo môi trường xã hội tích cực
Duy trì các mối quan hệ xã hội và kết nối với người khác có thể giúp giảm cảm giác cô đơn và cải thiện sức khỏe tinh thần, từ đó hỗ trợ chức năng não bộ.
3.8. Theo dõi sức khỏe định kỳ
Khám sức khỏe định kỳ và kiểm tra các yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, tiểu đường và cholesterol có thể giúp phát hiện sớm, đồng thời quản lý các vấn đề sức khỏe có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
Có thể thấy, những đặc điểm lão hoá của hệ thần kinh cho ta thấy quá trình lão hóa có ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thần kinh như thế nào. Việc thực hiện những thói quen trên có thể không hoàn toàn ngăn ngừa lão hóa, nhưng chúng giúp làm chậm quá trình này, cũng như duy trì sức khỏe hệ thần kinh tốt hơn. Hãy thực hiện ngay hôm nay một cách chủ động từ sớm để sống khỏe, trẻ lâu, trường thọ.
Nguồn: msdmanuals.com – study.com – medlineplus.gov
Nhận bản tin hàng tháng
Chúng tôi sẽ gửi cho bạn thông tin mới nhất để giúp bạn chủ động chăm sóc và quản lý sức khỏe của mình.
Thank you for subscribing to the newsletter.
Oops. Something went wrong. Please try again later.
