Hãy tưởng tượng những chiếc bánh quy ấm nóng, mềm dẻo, những viên kẹo giòn tan, hay những chiếc bánh kem mượt mà. Nghe đến đây, miệng bạn có đang chảy nước không? Bạn có đang thèm đồ ngọt? Tại sao vậy? Chuyện gì xảy ra trong não khiến thức ăn có đường trở nên khó cưỡng đến thế?
Đường và ảnh hưởng của đường đến não bộ
Đường là một thuật ngữ chung dùng để mô tả một nhóm các phân tử được gọi là carbohydrate, có mặt trong nhiều loại thực phẩm và đồ uống khác nhau. Glucose, fructose, sucrose, maltose, lactose, dextrose và tinh bột đều là các dạng đường. Ngoài ra, đường cũng có trong xi-rô ngô, nước trái cây, mật ong và cả trong các sản phẩm như nước sốt cà chua, sữa chua, trái cây khô, nước có hương vị hay thanh granola.
Khi ăn đường, các thụ thể vị ngọt trên lưỡi sẽ kích hoạt, gửi tín hiệu lên thân não và sau đó đến các vùng khác nhau của não bộ, bao gồm cả vỏ não. Tín hiệu này kích hoạt hệ thống khen thưởng của não – một loạt các con đường hóa học và điện tử trong não – giúp bạn cảm nhận được sự hài lòng và khuyến khích lặp lại hành động đó.
Nghiện đường có thật không?
Hệ thống khen thưởng của não không chỉ phản ứng với đồ ăn. Nó cũng bị kích hoạt bởi các hành động khác như giao tiếp xã hội, hành vi tình dục và thậm chí là ma túy. Khi hệ thống này bị kích thích quá mức, nó có thể dẫn đến mất kiểm soát, thèm muốn và tăng cường dung nạp với đường.
Đường kích thích não giải phóng dopamine – một chất dẫn truyền thần kinh quan trọng. Tuy nhiên, khi ăn đường quá nhiều, phản ứng dopamine không giảm đi như khi bạn ăn thức ăn lành mạnh khác. Điều này giải thích tại sao việc ăn nhiều đường lại khiến bạn cảm thấy ngày càng thích và không muốn ngừng lại, giống như cơ chế nghiện ma túy.
Ảnh hưởng của đường đến chế độ ăn uống
Nếu bạn thường xuyên ăn một món ăn lành mạnh, mức dopamine sẽ giảm dần theo thời gian. Điều này là do não bộ đã phát triển để chú ý đặc biệt đến các vị mới hoặc khác biệt nhằm đảm bảo bạn nhận đủ dưỡng chất từ nhiều nguồn thực phẩm khác nhau. Tuy nhiên, với đường, mức dopamine không giảm đi, khiến bạn cảm thấy tiếp tục muốn ăn nhiều hơn.
Vì thế, ăn quá nhiều đường có thể gây ra các tác động nghiện đối với não. Nhưng đừng lo lắng, một miếng bánh ngọt thỉnh thoảng sẽ không gây hại cho bạn. Điều quan trọng là kiểm soát lượng đường tiêu thụ để tránh rơi vào vòng luẩn quẩn của sự nghiện ngập.
Đường có mặt khắp nơi trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta, và mỗi lần bạn ăn nó, não bộ của bạn lại kích hoạt một chuỗi phản ứng tạo ra cảm giác thỏa mãn. Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều đường có thể gây nghiện và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe. Vì vậy, hãy cân nhắc lượng đường bạn nạp vào cơ thể mỗi ngày.
Nội dung được biên tập từ video “Đường ảnh hưởng đến não như thế nào?” trên kênh Youtube TED-Ed Bạn có thể chọn phụ đề tiếng Việt để hiểu đầy đủ về thông tin này.