/Sống khỏe và trường thọ/Sức khỏe tinh thần/Các nguyên nhân của thoái hóa não thường gặp

Các nguyên nhân của thoái hóa não thường gặp

Thoái hóa não là một quá trình suy giảm chức năng não bộ, gây ra bởi nhiều nguyên nhân phức tạp và đa dạng. Thoái hoá não bộ có thể gây ra các bệnh lý nguy hiểm như Alzheimer, Parkinson, suy giảm trí nhớ…Vì vậy, hiểu rõ các nguyên nhân của thoái hoá não bộ không chỉ giúp chúng ta nhận thức về nguy cơ mà còn tìm ra các biện pháp phòng ngừa và can thiệp kịp thời.

1. Thoái hoá não và ảnh hưởng tới sức khoẻ tổng thể

Tại sao bị thoái hóa não? Thoái hóa não là tình trạng suy giảm dần dần chức năng của các tế bào thần kinh (neuron) trong não, dẫn đến mất dần các khả năng nhận thức, trí nhớ, và các chức năng khác mà não điều khiển. Quá trình thoái hóa này thường là không thể phục hồi và có thể tiến triển dần theo thời gian. Các bệnh lý thần kinh xuất phát từ nguyên nhân của thoái hoá não, bao gồm:

  • Bệnh Alzheimer: Là dạng phổ biến nhất của chứng sa sút trí tuệ, gây mất trí nhớ, khó khăn trong việc thực hiện các công việc hàng ngày, và thay đổi hành vi.
  • Bệnh Parkinson: Ảnh hưởng đến khả năng vận động và kiểm soát cơ bắp, có thể gây run, cứng cơ, và chậm chạp trong chuyển động.
  • Bệnh Huntington: Một rối loạn di truyền gây ra sự suy giảm dần dần trong khả năng vận động, nhận thức, và tâm lý.

Ảnh hưởng của thoái hóa não

  • Suy giảm trí nhớ: Thoái hóa não thường bắt đầu với sự suy giảm trí nhớ ngắn hạn, sau đó là trí nhớ dài hạn, ảnh hưởng đến khả năng nhớ lại thông tin và sự kiện quan trọng.
  • Suy giảm khả năng nhận thức: Quá trình tư duy, lập kế hoạch, và giải quyết vấn đề trở nên khó khăn hơn. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc thực hiện các nhiệm vụ phức tạp và mất khả năng suy nghĩ logic.
  • Thay đổi hành vi và tính cách: Những người bị thoái hóa não có thể trải qua những thay đổi trong hành vi, cảm xúc, và tính cách. Họ có thể trở nên bồn chồn, dễ cáu kỉnh, hoặc có hành vi không phù hợp.
  • Mất khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày: Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể không còn khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày như ăn uống, mặc quần áo, hoặc tự chăm sóc bản thân.
  • Vấn đề về vận động: Một số dạng thoái hóa não như Parkinson, ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh vận động, gây ra run, cứng cơ, và mất thăng bằng.

Thoái hóa não có thể dẫn đến việc người bệnh bị phụ thuộc hoàn toàn vào người chăm sóc khi bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối. Chất lượng cuộc sống của người bệnh và người thân có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đồng thời tạo ra gánh nặng tài chính và tâm lý lớn.

Điều quan trọng là phát hiện và can thiệp sớm, sử dụng các phương pháp điều trị và hỗ trợ để làm chậm sự tiến triển của bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

nguyên nhân của thoái hóa não
Thoái hoá não gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khoẻ (Nguồn: images.app.goo.gl)

2. Các nguyên nhân của thoái hoá não

Nguyên nhân gây thoái hóa não? Nguyên nhân gây thoái hóa não là đa dạng và phức tạp, thường liên quan đến các yếu tố di truyền, môi trường, và lối sống. Một số nguyên nhân của thoái hóa não:

2.1. Yếu tố di truyền

  • Gen đột biến: Một số bệnh thoái hóa não, như bệnh Huntington hoặc một số dạng Alzheimer, có liên quan trực tiếp đến đột biến gen di truyền. Gen đột biến này dẫn đến sự sản xuất các protein bất thường trong não, gây ra tổn thương tế bào thần kinh.
  • Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh thoái hóa não, nguy cơ mắc bệnh của các thành viên khác cũng tăng cao do yếu tố di truyền.

2.2. Tích tụ protein bất thường

  • Amyloid và Tau trong bệnh Alzheimer: Sự tích tụ của protein amyloid ngoài tế bào thần kinh và protein tau bên trong tế bào thần kinh gây ra các mảng và rối loạn trong cấu trúc não, dẫn đến thoái hóa tế bào và mất chức năng.
  • Alpha-synuclein trong bệnh Parkinson: Sự tích tụ của protein alpha-synuclein tạo thành các thể Lewy, phá hủy các tế bào thần kinh trong vùng não điều khiển vận động, gây ra các triệu chứng vận động.

2.3. Tổn thương não

  • Chấn thương sọ não (TBI): Chấn thương não do tai nạn, ngã, hoặc va đập mạnh có thể gây tổn thương tế bào thần kinh và làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh thoái hóa như Alzheimer hoặc Parkinson.
  • Thiếu máu não: Tình trạng thiếu oxy và máu nuôi dưỡng não do đột quỵ hoặc bệnh mạch máu có thể gây chết tế bào thần kinh và góp phần vào quá trình thoái hóa.

2.4. Viêm nhiễm và phản ứng miễn dịch

  • Viêm mãn tính: Viêm mãn tính trong não, do các bệnh nhiễm trùng hoặc rối loạn tự miễn, có thể làm tổn thương tế bào thần kinh và dẫn đến thoái hóa. Phản ứng miễn dịch quá mức có thể làm hỏng các tế bào khỏe mạnh, góp phần vào sự mất mát chức năng thần kinh.
  • Rối loạn hệ thống miễn dịch: Các bệnh như bệnh đa xơ cứng (Multiple Sclerosis) liên quan đến hệ miễn dịch tấn công myelin, lớp bảo vệ quanh dây thần kinh, gây ra tổn thương và thoái hóa tế bào thần kinh.

2.5. Tích tụ độc tố và chất độc hại

  • Kim loại nặng và hóa chất: Tiếp xúc lâu dài với kim loại nặng (như thủy ngân, chì) hoặc hóa chất độc hại có thể gây tổn thương tế bào thần kinh, dẫn đến thoái hóa não.
  • Độc tố từ môi trường: Các chất độc từ môi trường, chẳng hạn như thuốc trừ sâu, có thể tích tụ trong não và gây hại cho các tế bào thần kinh.

2.6. Chế độ ăn uống và lối sống

  • Thiếu hụt dinh dưỡng: Thiếu vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin B12, vitamin D, và axit béo omega-3 có thể gây tổn thương não và góp phần vào thoái hóa.
  • Hút thuốc và rượu: Sử dụng thuốc lá và tiêu thụ rượu quá mức gây tổn thương tế bào thần kinh, tăng nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh.
  • Lối sống ít vận động: Thiếu hoạt động thể chất có thể làm giảm lượng máu và oxy cung cấp cho não, làm tăng nguy cơ thoái hóa.

2.7. Lão hóa

  • Lão hóa tự nhiên: Quá trình lão hóa là một trong những yếu tố lớn nhất gây thoái hóa não, do sự giảm sút tự nhiên của các tế bào thần kinh, sự suy giảm chức năng não và tích tụ các protein bất thường theo thời gian.

Những nguyên nhân trên đều dẫn đến thoái hóa não bằng cách làm hỏng hoặc giết chết các tế bào thần kinh, gây ra sự suy giảm dần dần trong các chức năng não như trí nhớ, khả năng nhận thức và kiểm soát vận động. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây ra thoái hoá não giúp xác định các biện pháp phòng ngừa và can thiệp sớm để giảm thiểu tác động của thoái hóa não.

nguyên nhân của thoái hóa não
Thực hiện ăn uống khoa học giảm thiểu tình trạng thoái hoá não

3. Thoái hoá não có dự phòng được không? Cách thực hiện như thế nào?

Tại sao bị thoái hóa não và có dự phòng được không? Thoái hóa não là một quá trình phức tạp và thường không thể hoàn toàn ngăn chặn, nhưng có thể dự phòng hoặc làm chậm lại quá trình này bằng cách thực hiện các biện pháp cụ thể liên quan đến lối sống, dinh dưỡng, và chăm sóc sức khỏe tinh thần. Dưới đây là các cách giúp dự phòng thoái hóa não:

3.1. Duy trì hoạt động trí não

  • Thường xuyên học hỏi và rèn luyện trí óc: Đọc sách, chơi các trò chơi trí tuệ như cờ vua, sudoku, hoặc học một ngôn ngữ mới giúp kích thích hoạt động của não, tăng cường kết nối giữa các tế bào thần kinh.
  • Giữ cho não bộ luôn hoạt động: Tham gia vào các hoạt động kích thích trí não như giải đố, tham gia thảo luận, hoặc thậm chí là thử thách bản thân với các công việc mới lạ.

3.2. Chế độ dinh dưỡng lành mạnh

  • Ăn nhiều trái cây và rau củ: Chúng cung cấp các chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất cần thiết để bảo vệ tế bào thần kinh khỏi sự tổn thương.
  • Bổ sung Omega-3: Các axit béo omega-3, có nhiều trong cá như cá hồi, cá mòi, giúp bảo vệ não khỏi sự thoái hóa.
  • Giảm tiêu thụ đường và chất béo bão hòa: Tiêu thụ quá nhiều đường và chất béo bão hòa có thể làm tăng nguy cơ thoái hóa não. Chọn chất béo lành mạnh từ dầu ô-liu, các loại hạt, và cá béo.

3.3. Duy trì hoạt động thể chất

  • Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất giúp cải thiện lưu lượng máu đến não, thúc đẩy sự phát triển của các tế bào thần kinh mới và tăng cường khả năng liên kết của não bộ. Cố gắng dành ít nhất 150 phút mỗi tuần cho các bài tập aerobic và kết hợp với các bài tập sức mạnh.
  • Hoạt động ngoài trời: Đi bộ, chạy bộ, bơi lội, hoặc tập yoga ngoài trời cũng giúp giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe tinh thần.

3.4. Quản lý căng thẳng

  • Thực hành các kỹ thuật thư giãn: Thiền, yoga, hoặc hít thở sâu có thể giúp giảm căng thẳng, bảo vệ não bộ khỏi tác động tiêu cực của hormone căng thẳng như cortisol.
  • Ngủ đủ giấc: Ngủ từ 7-9 giờ mỗi đêm giúp não bộ phục hồi và giảm nguy cơ thoái hóa. Giấc ngủ không đủ giấc hoặc giấc ngủ chất lượng kém có liên quan đến sự suy giảm trí nhớ và chức năng nhận thức.

3.5. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ sức khỏe

  • Quản lý các bệnh mãn tính: Kiểm soát tốt các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường, và cholesterol cao bằng cách tuân thủ chế độ điều trị và theo dõi sức khỏe thường xuyên.
  • Tránh hút thuốc và hạn chế rượu: Hút thuốc và tiêu thụ rượu quá mức có thể gây tổn thương nghiêm trọng đến não bộ, tăng nguy cơ thoái hóa.

3.6. Giữ kết nối xã hội

  • Duy trì các mối quan hệ xã hội: Thường xuyên giao tiếp và tham gia vào các hoạt động xã hội giúp duy trì sức khỏe tinh thần và giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.
  • Tham gia các hoạt động cộng đồng: Các hoạt động này không chỉ kích thích trí óc mà còn mang lại niềm vui, giảm cảm giác cô đơn, và cải thiện tâm trạng.

3.7. Theo dõi sức khỏe thường xuyên

  • Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Định kỳ thăm khám bác sĩ để kiểm tra các chỉ số sức khỏe và phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến thoái hóa não.
  • Chú ý các dấu hiệu sớm: Nếu bạn hoặc người thân bắt đầu có các triệu chứng như giảm trí nhớ, khó tập trung, hoặc thay đổi hành vi, hãy tìm kiếm sự tư vấn y tế ngay.

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn chặn thoái hóa não, nhưng việc áp dụng một lối sống lành mạnh, duy trì hoạt động thể chất và tinh thần đều đặn, quản lý căng thẳng và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ có thể làm chậm lại quá trình thoái hóa và cải thiện chất lượng cuộc sống. Nếu có vấn đề sức khỏe, bạn cần quan tâm tìm hiểu các giải pháp phù hợp để được điều trị sớm. Cần chủ động chăm sóc sức khỏe từ sớm để sống minh mẫn và trường thọ.

Nguồn tham khảo: sciencedirect.com, niehs.nih.gov, medlineplus.gov

Nhận bản tin hàng tháng

Chúng tôi sẽ gửi cho bạn thông tin mới nhất để giúp bạn chủ động chăm sóc và quản lý sức khỏe của mình.

Thank you for subscribing to the newsletter.

Oops. Something went wrong. Please try again later.

Vũ Thị Quỳnh Chi

Vũ Thị Quỳnh Chi

Năng động, nhiệt huyết và luôn mong muốn cung cấp kiến thức và thực hành dinh dưỡng nhằm cải thiện sức khoẻ cộng đồng. Từ đó giúp cho người dân nói chung và bệnh nhân nói riêng nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bình luận

Hãy cho chúng tôi biết ý kiến của bạn

Có Thể Bạn Quan Tâm