Các nguyên nhân khiến cơ thể lão hoá nhanh và sớm

Chúng ta đều mong muốn mình có thể trông trẻ trung và khỏe mạnh mãi mãi. Nhưng thực tế là sức khoẻ và ngoại hình sẽ thay đổi theo thời gian. Và điều đáng lo ngại là những thay đổi này có thể diễn ra nhanh hơn ở một số người, đây được gọi là lão hóa sớm.Vậy đâu được xác định là nguyên nhân gây lão hóa sớm?

1. Lão hóa sớm là gì và đặc điểm thường thấy?

1.1 Lão hoá sớm là gì?

Theo quan điểm phân tử, cơ thể con người chứa đầy telomere, hay các phần của cấu trúc protein DNA ở cuối nhiễm sắc thể. Telomere giúp bảo tồn thông tin di truyền giúp bạn trông trẻ trung và khỏe mạnh. Một số telomere bị mất khi mỗi tế bào phân chia, mặc dù một loại enzyme gọi là telomerase giúp bổ sung lượng này. Theo thời gian, telomere tự nhiên ngắn lại theo tuổi tác và khiến DNA của bạn bị tổn thương và cuối cùng chết đi.

Quá trình này được gọi là lão hóa nội tại (đôi khi được gọi là lão hóa theo thời gian). Quá trình này là duy nhất đối với mỗi cá nhân vì nó hoàn toàn gắn liền với gen của bạn.

Tuy nhiên, một số yếu tố về môi trường và hành vi có thể đẩy nhanh quá trình rút ngắn telomere khiến DNA dễ bị tổn thương hơn. Đây được gọi là lão hóa bên ngoài.

Kết quả là lão hóa sớm có thể xảy ra sớm hơn dự kiến. Các yếu tố có thể kiểm soát như căng thẳng, hút thuốc và tiếp xúc với ánh nắng mặt trời đều đóng vai trò trong việc đẩy nhanh quá trình lão hóa bên ngoài của một người.

1.2 Đặc điểm của quá trình lão hoá nhanh là gì?

Có rất nhiều dấu hiệu xảy ra khi bạn bị lão hoá sớm, tuy nhiên da và tóc là những thay đổi dễ thấy nhất.

• Đốm nắng

Đốm nắng còn được gọi là đốm đồi mồi và đốm gan, là những đốm phẳng trên da do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong nhiều năm. Những đốm tăng sắc tố này có thể xuất hiện trên mặt, mu bàn tay hoặc cẳng tay của bạn

Đồi mồi có xu hướng xuất hiện khoảng sau tuổi 40. Những người có làn da sáng hơn có thể thấy sự phát triển của các đốm nắng này sớm hơn.

• Bàn tay gầy gò

Theo thời gian, các loại protein cấu trúc hơn, chẳng hạn như collagen, giúp tạo hình dạng cho làn da sẽ bị ít đi và các lớp trên cùng của da trở nên mỏng hơn. Do đó, bàn tay của bạn có thể bắt đầu xuất hiện nhiều tĩnh mạch hơn, mỏng hơn và dễ bị nhăn hơn.

Không có số liệu khách quan nào cho biết khi nào bàn tay bắt đầu trông già hơn, nhưng hầu hết mọi người có xu hướng nhận thấy điều đó vào cuối độ tuổi 30 và đầu độ tuổi 40.

• Tăng sắc tố vùng ngực

Nhiều người bị đổi màu từng mảng ở ngực khi họ già đi. Tương tự như đốm nắng, những vùng sắc tố khác nhau này có thể do các tế bào của bạn bị tổn thương do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Một số nguyên nhân khác cũng có thể dẫn đến tăng sắc tố. Nó có thể là kết quả của bệnh chàm hoặc các tình trạng da khác làm tổn thương các tế bào melanin trong da. Và không có độ tuổi trung bình khi tình trạng da này thường xuất hiện.

• Da khô hoặc ngứa

Khi lão hoá, da mỏng dễ bị mất nước hơn dẫn đến vấn đề khô da hoặc ngứa có thể xảy ra thường xuyên hơn theo thời gian. Lúc này bạn có thể nhận thấy da mình trở nên khô hơn và dễ bong tróc hơn khi gần 40 tuổi.

• Nếp nhăn hoặc chảy xệ

Khi bạn bước vào độ tuổi 30, làn da sẽ chậm lại quá trình sản xuất collagen, loại protein tạo nên hình dạng cho làn da. Collagen là thứ giúp da phục hồi và luôn căng mọng. Khi lượng collagen trong da ít hơn, nếp nhăn và tình trạng chảy xệ dễ xuất hiện hơn. Bạn có thể nhận thấy tình trạng này xảy ra nhiều hơn ở trán hoặc nơi bạn tiếp xúc nhiều hơn với ánh nắng mặt trời.

2. Các nguyên nhân khiến cơ thể lão hoá nhanh và sớm?

Lão hoá là một quá trình tự nhiên của cuộc sống. Tuy nhiên rất nhiều yếu tố có thể khiến quá trình lão hoá nhanh và sớm hơn. Các nguyên nhân gây lão hoá sớm bao gồm:

2.1 Hút thuốc

Hút thuốc lá là một trong những nguyên nhân gây lão hoá sớm. Các chất độc trong khói thuốc lá khiến da bạn bị stress oxy hóa. Điều này gây ra tình trạng khô, nhăn và các dấu hiệu lão hóa sớm khác.

2.2 Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và ánh sáng xanh

Rất nhiều vấn đề về da xảy ra khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tia cực tím (UV) làm da bạn lão hóa nhanh hơn so với quá trình lão hóa tự nhiên. Ánh sáng mặt trời chịu trách nhiệm cho 90% những thay đổi có thể nhìn thấy trên da của bạn. Tia UV làm hỏng các tế bào da, góp phần gây ra những thay đổi sớm như đốm đồi mồi, tàn nhan. Nguy cơ ung thư da cũng sẽ tăng lên nếu bạn thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mà không bảo vệ da kĩ càng.

Ánh sáng nhìn thấy năng lượng cao (HEV) và ánh sáng hồng ngoại chịu trách nhiệm cho 10% thay đổi còn lại của da. Ánh sáng xanh đến từ các thiết bị điện tử như điện thoại thông minh, máy tính chính là ánh sáng HEV. Các dạng ánh sáng này tuy không làm tăng nguy cơ ung thư da, nhưng chúng ảnh hưởng đến collagen và độ đàn hồi của da.

2.3 Gen

Di truyền cũng là một trong những nguyên nhân gây lão hoá sớm. Có một số tình trạng di truyền rất hiếm gặp có thể khiến bạn xuất hiện các dấu hiệu lão hóa ở thời thơ ấu và dậy thì sớm.

Hội chứng Werner ảnh hưởng đến 1 trong 1 triệu người. Nó khiến da nhăn nheo, tóc bạc và hói đầu phát triển ở độ tuổi từ 13 đến 30. Hội chứng Hutchinson-Gilford là một tình trạng thậm chí còn hiếm gặp hơn, ảnh hưởng đến 1 trong 8 triệu trẻ sơ sinh. Trẻ em mắc hội chứng này không phát triển nhanh như những trẻ khác cùng độ tuổi. Chúng cũng bị chân tay gầy và hói đầu. Tuổi thọ trung bình của trẻ em mắc hội chứng Hutchinson-Gilford là 13 năm.

2.4 Lối sống kém lành mạnh

Một số thói quen trong lối sống có thể góp phần khiến cơ thể bạn nhanh chóng xuất hiện các dấu hiệu lão hóa, ngay cả khi chúng không phải là nguyên nhân chính.

• Giấc ngủ giúp cơ thể có cơ hội làm mới và tái tạo tế bào. Chất lượng giấc ngủ kém có liên quan đến việc tăng các dấu hiệu lão hóa và chức năng hàng rào bảo vệ da bị suy giảm.
• Chế độ ăn kém lành mạnh có thể khiến bạn lão hoá nhanh hơn. Việc ăn nhiều đường và carbohydrate tinh chế thường gây hại cho làn da theo thời gian.
• Tiêu thụ rượu và caffeine cũng là nguyên nhân gây lão hoá sớm. Uống rượu quá nhiều sẽ làm cơ thể bạn mất nước. Theo thời gian, tình trạng mất nước này sẽ khiến da bạn chảy xệ và mất đi vẻ đẹp.
• Môi trường ô nhiễm. Các chất ô nhiễm trong môi trường có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm các đốm sắc tố và nếp nhăn. Vì da bạn tiếp xúc trực tiếp với không khí xung quanh nên hàng rào bảo vệ da phải chịu tác động của các chất độc và chất ô nhiễm trong môi trường hàng ngày.
• Căng thẳng. Lối sống căng thẳng có thể kích hoạt phản ứng viêm trong cơ thể, cũng như làm tổn hại đến thói quen ngủ của bạn. Hormone căng thẳng và tình trạng viêm có thể khiến cơ thể bạn lão hóa nhanh hơn.

3. Tham khảo những cách phòng ngừa lão hoá nhanh

Mặc dù lão hoá là quá trình tự nhiên của cơ thể theo tuổi tác, tuy nhiên có rất nhiều yếu tố khiến bạn lão hoá nhanh hơn. Vì vậy, việc phòng ngừa các yếu tố nguy cơ kể trên có thể giúp làm chậm quá trình lão hoá. Dưới đây là một số cách phòng ngừa lão hoá sớm bạn có thể tham khảo

3.1 Sử dụng kem chống nắng

Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF ít nhất là 30 mỗi ngày có thể giúp bạn ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa sớm. Bên cạnh đó hãy sử dụng kính râm, mũ và áo sơ mi dài tay khi ra ngoài trời hoặc ở nơi nhiều nắng đều giúp bảo vệ làn da một cách tốt hơn.

3.2 Đảm bảo rằng tẩy sạch lớp trang điểm trước khi đi ngủ

Thói quen rửa mặt có thể giúp bạn làm sạch da, loại bỏ các tác nhân gây hại cho da và phòng ngừa lão hoá da. Hãy dùng nước ấm và sữa rửa mặt dịu nhẹ không gây kích ứng da để rửa mặt hai lần một ngày. Đảm bảo rằng khuôn mặt của bạn không còn phấn trang điểm, kem nền và các cặn bẩn khác trước khi đi ngủ.

3.3 Ngủ đủ giấc

Giấc ngủ chất lượng rất cần thiết cho tất cả các cơ quan trong cơ thể, bao gồm cả làn da và não bộ của bạn. Tuân thủ lịch trình ngủ sẽ giúp làn da có thời gian để làm mới và tái tạo hàng ngày. 

3.4 Ăn chế độ ăn cân bằng

Một chế độ ăn cân bằng đảm bảo bạn nhận được tất cả các chất dinh dưỡng mà cơ thể cần để sản sinh ra các tế bào da khỏe mạnh. Để giúp ngăn ngừa lão hóa nhanh, hãy ăn một chế độ ăn uống cân bằng bao gồm trái cây, rau và protein nạc. Tránh xa carbohydrate tinh chế và chất béo bão hòa có thể dẫn đến tăng cân và lão hoá sớm.

3.5 Uống đủ nước

Mất nước có thể khiến nếp nhăn xuất hiện nhanh hơn. Vì thế hãy uống 8 cốc nước mỗi ngày để cung cấp đủ nước cho cơ thể.

3.6 Tăng cường vận động

Tập thể dục hàng ngày giúp tăng cường lưu thông máu và giúp da khỏe mạnh hơn. Vì vậy, hãy tích cực hoạt động và tập luyện mỗi ngày như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga và nhiều loại hình thể dục khác.

3.7 Bỏ thuốc lá

Nếu bạn ngừng tiếp xúc với các chất độc trong khói thuốc lá, bạn sẽ có thời gian để da tự phục hồi. Một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người tham gia bỏ thuốc lá nhận thấy rằng làn da của họ trông trẻ trung hơn sau khi bỏ thuốc.

3.8 Giảm căng thẳng

Tìm các phương pháp giảm căng thẳng phù hợp với bạn và biến nó thành thói quen. Yoga, đi bộ trong thiên nhiên và thiền định đều là những cơ chế đối phó lành mạnh đã được chứng minh giúp cơ thể làm chậm quá trình lão hóa.

Như vậy, hiện nay có rất nhiều nguyên nhân gây lão hóa sớm. Điều này khiến bạn gặp nhiều mặc cảm, tự ti trong cuộc sống và giao tiếp. Vì vậy, mỗi chúng ta cần thực hiện các cách phòng ngừa các yếu tố gây lão hoá sớm. Và cần nhớ rằng lão hóa là 1 quá trình dài, bạn cần chủ động chăm sóc sức khỏe từ sớm để sống khỏe, trẻ lâu, trường thọ.

Nguồn: healthline.com – my.clevelandclinic.org