Cách cải thiện bệnh thoái hóa não ở người già

Cải thiện bệnh thoái hóa não ở người già đòi hỏi phải có một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm cả việc duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối, thực hiện các hoạt động thể chất phù hợp, quản lý căng thẳng và sức khỏe tinh thần, cùng với việc giám sát y tế định kỳ. Những biện pháp này không chỉ giúp làm chậm quá trình thoái hóa mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh, giúp họ duy trì khả năng nhận thức và độc lập trong sinh hoạt hàng ngày.

1. Não người già thay đổi/ bị thoái hóa như thế nào?

Ở người già, não trải qua nhiều thay đổi và quá trình thoái hóa theo thời gian tất nhiên sẽ xảy ra. Những điều này sẽ làm ảnh hưởng đến cả cấu trúc và chức năng của não bộ. Quá trình thay đổi chức năng của não và sự thoái hóa não tuổi già bao gồm: 

• Giảm thể tích não
  • Teo não: Một trong những thay đổi phổ biến là sự giảm thể tích của não, hay còn gọi là teo não. Điều này xảy ra khi các tế bào thần kinh (neuron) và kết nối giữa chúng bị mất dần theo tuổi tác.
  • Ảnh hưởng đến chức năng: Việc mất đi các tế bào thần kinh có thể làm giảm khả năng thực hiện các chức năng nhận thức như trí nhớ, khả năng học hỏi, và ra quyết định.
• Suy giảm chức năng nhận thức

• • Trí nhớ kém: Người già thường gặp khó khăn trong việc nhớ lại thông tin mới hoặc tên của người và đồ vật, một dấu hiệu của sự suy giảm chức năng vùng hippocampus, nơi quản lý trí nhớ.
  • Giảm khả năng tập trung: Khả năng tập trung và chú ý cũng giảm, khiến cho việc thực hiện các nhiệm vụ đòi hỏi sự chú ý kéo dài trở nên khó khăn hơn.
  • Khả năng xử lý thông tin chậm: Tốc độ xử lý thông tin của não giảm, khiến người già cần nhiều thời gian hơn để hiểu và phản ứng lại các tình huống.

• Thay đổi các hợp chất hóa học trong não

• • Mất cân bằng hóa chất: Các hóa chất thần kinh như dopamine, serotonin, và acetylcholine có thể giảm về số lượng và hiệu quả hoạt động, góp phần vào các vấn đề như trầm cảm, lo âu, và suy giảm trí nhớ.
  • Sự tích tụ của protein bất thường: Ở một số người già, có sự tích tụ của các protein bất thường như amyloid beta và tau, có liên quan đến bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác.

• Giảm khả năng tái tạo tế bào hay giảm neurogenesis: Quá trình tạo ra các tế bào thần kinh mới (neurogenesis) giảm dần khi tuổi tác tăng, đặc biệt là ở vùng hippocampus, ảnh hưởng đến khả năng học hỏi và ghi nhớ.
• Sự suy giảm của mạch máu não khiến cho quá trình lưu thông máu kém. Tình trạng thoái hóa não ở người già khiến cho các mạch máu trở nên cứng và hẹp hơn, có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy và dưỡng chất cho não, làm gia tăng nguy cơ đột quỵ và sa sút trí tuệ mạch máu.

Hậu quả của những thay đổi này có thể làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng cuộc sống của người già, làm giảm khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý thần kinh như Alzheimer, Parkinson, hoặc sa sút trí tuệ. Tuy nhiên, các phương pháp như duy trì hoạt động trí tuệ, thể chất, chế độ ăn uống lành mạnh và chăm sóc y tế định kỳ có thể giúp làm chậm quá trình thoái hóa và cải thiện chức năng não ở người già.

2. Cách nào cải thiện bệnh thoái hóa não ở người già?

Cải thiện bệnh thoái hóa não ở người già đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, bao gồm việc kết hợp các biện pháp về y tế, dinh dưỡng, thể chất, và tinh thần. Một số phương pháp cải thiện thoái hóa não ở người già hiệu quả:

• Sử dụng thuốc trong điều trị vấn đề liên quan đến lão hoá
  • Thuốc cải thiện trí nhớ và nhận thức: Các thuốc như donepezil, rivastigmine, và memantine có thể giúp giảm triệu chứng và làm chậm tiến triển của bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác.
  • Thuốc chống trầm cảm và lo âu: Trong một số trường hợp, người già có thể cần sử dụng thuốc để điều trị các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu liên quan đến thoái hóa não.
• Áp dụng các liệu pháp trị liệu tâm lý phù hợp

• • Tập luyện trí nhớ: Các bài tập tăng cường trí nhớ, như giải đố, chơi cờ, đọc sách, và các hoạt động đòi hỏi tư duy logic có thể giúp duy trì và cải thiện chức năng nhận thức.
  • Chương trình đào tạo nhận thức: Các chương trình này giúp người già tập trung vào việc cải thiện kỹ năng giải quyết vấn đề, ra quyết định, và khả năng nhận thức tổng quát.

• Xây dựng kế hoạch và duy trì hoạt động thể chất

• • Tập thể dục đều đặn: Tham gia các hoạt động thể chất như đi bộ, bơi lội, yoga hoặc các bài tập thể dục nhịp điệu có thể cải thiện lưu thông máu lên não, giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe tổng thể.
  • Tập luyện sức mạnh: Các bài tập tăng cường sức mạnh giúp duy trì khối lượng cơ bắp và tăng cường sự ổn định, hỗ trợ sức khỏe tâm trí.

• Thiết lập khẩu phần ăn hợp lý và lựa chọn thực phẩm tốt cho lão hoá

• • Chế độ ăn Địa Trung Hải: Chế độ ăn giàu trái cây, rau, cá, dầu ô liu và các loại hạt đã được chứng minh là giúp giảm nguy cơ thoái hóa não.
  • Bổ sung Omega-3: Axit béo Omega-3 có trong cá, hạt chia và quả óc chó có thể hỗ trợ bảo vệ tế bào thần kinh và cải thiện chức năng nhận thức.

• Quản lý tình trạng tâm lý căng thẳng

• • Thiền và yoga: Các kỹ thuật thiền, yoga, và hít thở sâu giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng, và duy trì sự tập trung.
  • Liệu pháp tâm lý: Tham vấn tâm lý hoặc tham gia vào các nhóm hỗ trợ có thể giúp người già đối phó tốt hơn với những thay đổi trong nhận thức và tâm lý.

• Thiết lập mối quan hệ và tăng cường giao tiếp xã hội

• • Tham gia các hoạt động xã hội: Khuyến khích người già tham gia vào các hoạt động xã hội, câu lạc bộ, nhóm tình nguyện có thể giúp duy trì sự linh hoạt trong nhận thức và tâm lý.
  • Giao tiếp thường xuyên: Duy trì các mối quan hệ và giao tiếp đều đặn với gia đình và bạn bè có thể giảm nguy cơ cô đơn và trầm cảm.

• Đảm bảo ngủ tốt và nâng cao chất lượng giấc ngủ. Giấc ngủ chất lượng cao là cần thiết để não phục hồi và duy trì chức năng nhận thức. Người già nên ngủ từ 7 – 9 tiếng mỗi đêm.

• Kiểm soát các bệnh mãn tính: Điều trị và kiểm soát tốt các bệnh lý mãn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, và bệnh tim mạch giúp giảm nguy cơ thoái hóa não.

3. Các điểm cần lưu ý cải thiện bệnh thoái hoá não ở người già

Khi cải thiện bệnh thoái hóa não ở người già, cần chú ý đến các điểm sau để đảm bảo hiệu quả và an toàn:

• Cá nhân hóa phương pháp điều trị
  • Các biện pháp điều trị và cải thiện cần được điều chỉnh dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của người bệnh, bao gồm các bệnh lý kèm theo như tăng huyết áp, tiểu đường, hoặc bệnh tim mạch.
  • Các hoạt động và liệu pháp nên phù hợp với mức độ nhận thức của người già, tránh gây áp lực hoặc quá sức.
• Theo dõi bệnh và sức khỏe định kỳ

• • Đánh giá tiến triển bệnh: Thường xuyên kiểm tra y tế để theo dõi sự tiến triển của bệnh và điều chỉnh phương pháp điều trị nếu cần thiết.
  • Kiểm tra tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ, cần được theo dõi và báo cáo cho bác sĩ để điều chỉnh liều lượng hoặc thay đổi thuốc.

• Chế độ dinh dưỡng cân đối và phù hợp với từng cá thể

• • Đảm bảo đủ chất dinh dưỡng: Chế độ ăn cần cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết như vitamin, khoáng chất, và axit béo Omega-3 để hỗ trợ sức khỏe não bộ.
  • Tránh các thực phẩm có hại: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn, đường, và muối để giảm nguy cơ tăng huyết áp và các vấn đề về sức khỏe khác.

• Thực hiện các hoạt động thể chất phù hợp

• • Chọn bài tập an toàn: Các hoạt động thể chất nên được điều chỉnh phù hợp với khả năng vận động của người già, tránh các bài tập có nguy cơ gây chấn thương.
  • Tập thể dục đều đặn: Duy trì thói quen vận động thường xuyên để cải thiện tuần hoàn máu và sức khỏe tổng thể.

• Quản lý căng thẳng và sức khỏe tinh thần

• • Hỗ trợ tâm lý: Người già cần được hỗ trợ tâm lý để đối phó với những thay đổi về nhận thức và cảm xúc do thoái hóa não gây ra.
  • Khuyến khích tham gia các hoạt động xã hội: Giúp người già duy trì sự gắn kết xã hội và giảm cảm giác cô đơn, trầm cảm.

• Giám sát an toàn cho người già

• • Phòng ngừa tai nạn: Người già mắc thoái hóa não có nguy cơ cao gặp tai nạn do mất cân bằng hoặc giảm khả năng phản xạ, cần có biện pháp bảo vệ như lắp đặt tay vịn, loại bỏ vật cản nguy hiểm trong nhà.
  • Giám sát sử dụng thuốc: Đảm bảo rằng thuốc được sử dụng đúng cách, đúng liều và vào đúng thời điểm, tránh tình trạng quên uống thuốc hoặc uống sai liều.

• Hỗ trợ từ gia đình của người già

• • Chăm sóc tận tình: Gia đình nên thể hiện sự quan tâm, kiên nhẫn và hỗ trợ người bệnh, tạo ra một môi trường sống an lành và thân thiện.
  • Tham gia vào quá trình điều trị: Gia đình cần tham gia tích cực trong quá trình điều trị, từ việc giám sát sức khỏe đến hỗ trợ người bệnh thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Áp dụng các biện pháp cải thiện bệnh thoái hóa não được thực hiện hiệu quả và an toàn, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người già. Ngoài những cách đã được nêu ở bài, chúng ta có thể tư vấn từ bác sĩ để bổ sung vi chất qua đường truyền là 1 trong những cách nhanh và hiệu quả để hỗ trợ giải quyết vấn đề này.

Tài liệu tham khảo: Ncbi.nlm.nih.gov, Helpguide.org, Hopkinsmedicine.org