Thanh thiếu niên đang cảm thấy áp lực và kiệt sức

Hiện nay tình trạng trầm cảm tuổi thiếu niên đang ngày càng phổ biến gây ra những biểu hiện như mệt mỏi, kiệt sức, và khó khăn trong việc kiểm soát cảm xúc. Vậy cần làm gì để giúp thanh thiếu niên cải thiện được vấn đề này?

1. Tình trạng trầm cảm tuổi thiếu niên hiện nay đáng báo động

Trong những năm gần đây, trầm cảm tuổi thiếu niên đã trở thành những vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến, đặc biệt ở nhóm thanh thiếu niên. Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho thấy số lượng thanh thiếu niên gặp khó khăn về mặt tâm lý, từ những dấu hiệu mệt mỏi kéo dài đến những biểu hiện lo âu và trầm cảm. 

Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn tác động tiêu cực đến thể chất, làm suy giảm khả năng học tập, tương tác xã hội và các hoạt động hàng ngày.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), số lượng trầm cảm ở người trẻ tuổi đã tăng lên đáng kể trong thập kỷ qua. Căng thẳng học tập, áp lực xã hội và mối quan hệ gia đình đều là những yếu tố góp phần vào tình trạng này. 

Biểu hiện của trầm cảm tuổi thiếu niên bao gồm tâm trạng buồn bã, cảm giác tội lỗi, sự mất hứng thú trong các hoạt động yêu thích, mệt mỏi, và thường xuyên cảm thấy trống rỗng. 

Nghiên cứu chỉ ra rằng thanh thiếu niên khi đối mặt với căng thẳng kéo dài thường có biểu hiện khó ngủ, sự thay đổi trong chế độ ăn uống và sự mệt mỏi không rõ nguyên nhân, kèm theo các dấu hiệu thể chất như đau đầu hoặc đau bụng không rõ lý do.

Một nghiên cứu về phản ứng của thanh thiếu niên với căng thẳng cho thấy rằng họ có xu hướng giải phóng nhiều hormone cortisol hơn trong giai đoạn căng thẳng. Việc này dẫn đến tăng nhịp tim, huyết áp và làm suy giảm khả năng nhận thức.

Mức độ căng thẳng cao hoặc kéo dài cũng có thể làm suy giảm khả năng học tập, làm các em dễ bị phân tâm và khó duy trì sự tập trung. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nếu các triệu chứng này không được can thiệp kịp thời, thanh thiếu niên có thể bị rối loạn tâm lý lâu dài như: lo âu mãn tính, trầm cảm và có nguy cơ cao lạm dụng chất kích thích hoặc hành vi tự tổn thương.

Bên cạnh đó, các biểu hiện trầm cảm ở thanh thiếu niên thường khác biệt so với người lớn. Thay vì thể hiện sự buồn bã rõ ràng, các em có thể có hành vi tức giận, phản kháng hoặc xa lánh gia đình và bạn bè. 

Điều này dẫn đến việc phụ huynh và giáo viên có thể dễ dàng bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo hoặc hiểu nhầm rằng đó là những biểu hiện của sự bất ổn trong giai đoạn tuổi mới lớn. Do đó, nhận biết sớm các dấu hiệu trầm cảm và căng thẳng là rất quan trọng để có thể hỗ trợ các em vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Sự khác biệt giữa căng thẳng ở người lớn và thanh thiếu niên đã được nghiên cứu. Theo đó, thanh thiếu niên có phản ứng mạnh mẽ hơn khi bị căng thẳng, dễ cảm thấy áp lực và khó kiểm soát cảm xúc hơn người lớn. Căng thẳng liên tục ở tuổi vị thành niên còn có thể gây tác động lâu dài, tăng nguy cơ lo lắng, trầm cảm hoặc sử dụng chất kích thích.

2. Vì sao thanh thiếu niên đang cảm thấy áp lực và kiệt sức hơn trước đây?

Hiện nay, thanh thiếu niên phải đối mặt với rất nhiều áp lực từ nhiều nguồn khác nhau, khiến các em dễ rơi vào tình trạng kiệt sức và căng thẳng. Một số yếu tố chính gây ra tình trạng này bao gồm:

2.1. Áp lực học tập là một nguyên nhẫn trầm cảm tuổi thiếu niên

Hệ thống giáo dục hiện tại thường đặt nặng vấn đề thành tích, với khối lượng bài tập lớn và các kỳ thi căng thẳng. Các em phải chuẩn bị cho nhiều bài kiểm tra, thi tuyển, và chịu áp lực từ việc phải đạt điểm cao. 

Đối với nhiều thanh thiếu niên, áp lực này không chỉ đến từ nhà trường mà còn từ cha mẹ, những người kỳ vọng rằng con cái sẽ đạt được thành tích học tập cao nhất.

Nhiều phụ huynh đặt kỳ vọng cao và cho rằng thành tích học tập là thước đo duy nhất để đánh giá thành công, từ đó gây ra cảm giác không hài lòng và áp lực cho con trẻ nếu các em không đạt được kết quả như mong muốn.

2.2. Áp lực từ quan hệ xã hội và tình cảm

Trong thời kỳ tuổi teen, các mối quan hệ với bạn bè và cả bạn trai/bạn gái trở nên quan trọng. Những vấn đề liên quan đến tình bạn, tình yêu, hoặc các mối quan hệ xã hội không ổn định có thể tạo ra nhiều áp lực và căng thẳng. 

Các em dễ rơi vào cảm giác cô đơn hoặc lo lắng nếu không được chấp nhận hoặc nếu gặp khó khăn trong việc hòa nhập. Ngoài ra, sự phát triển của mạng xã hội cũng làm gia tăng tình trạng so sánh xã hội, khiến thanh thiếu niên dễ cảm thấy tự ti, không tự tin về bản thân.

2.3. Áp lực từ việc định hướng tương lai

Bên cạnh áp lực học tập, thanh thiếu niên còn phải tham gia vào các hoạt động ngoại khóa như câu lạc bộ, thể thao hoặc các chương trình ngoại khóa nhằm giúp hồ sơ cá nhân thêm phong phú cho việc xét tuyển vào đại học. 

Đồng thời, việc phải suy nghĩ về tương lai và lựa chọn nghề nghiệp cũng tạo thêm gánh nặng tinh thần. Nhiều em cảm thấy thời gian quá ít để có thể hoàn thành tất cả các nhiệm vụ, dẫn đến trầm cảm tuổi teen.

2.4. Sức khỏe và sinh hoạt thiếu khoa học

Thiếu ngủ là một trong những nguyên nhân lớn gây nên căng thẳng ở thanh thiếu niên. Nhiều nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên hiện nay có xu hướng ngủ ít hơn so với thế hệ trước do áp lực học tập và thời gian sử dụng thiết bị điện tử kéo dài vào ban đêm. 

Thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tập trung mà còn làm tăng nguy cơ gặp các vấn đề tâm lý. Ngoài ra, thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc thiếu vận động thể chất cũng góp phần làm suy yếu sức khỏe tổng thể và tăng nguy cơ căng thẳng.

Trên đây là một hoặc nhiều nguyên nhân khiến thanh thiếu niên hiện nay ngày càng gặp khó khăn trong việc cân bằng cuộc sống và dễ rơi vào tình trạng kiệt sức. Các em thường cảm thấy áp lực từ nhiều phía và gặp khó khăn trong việc quản lý cảm xúc, từ đó dễ rơi vào các trạng thái tâm lý tiêu cực nếu không được hỗ trợ kịp thời.

3. Các khuyến cáo của chuyên gia trong nghiên cứu trầm cảm tuổi teen

Để giúp thanh thiếu niên vượt qua căng thẳng và trầm cảm, các chuyên gia đã đưa ra những khuyến cáo quan trọng. Phụ huynh, giáo viên và cộng đồng nên có những biện pháp cụ thể để hỗ trợ thanh thiếu niên kiểm soát căng thẳng hiệu quả. Các khuyến nghị bao gồm:

3.1. Thấu hiểu và hỗ trợ tâm lý

Phụ huynh cần dành thời gian lắng nghe và thấu hiểu những khó khăn mà con mình đang trải qua. Thay vì tạo thêm áp lực, cha mẹ nên khuyến khích các em chia sẻ cảm xúc và suy nghĩ. Sự thấu hiểu và đồng cảm từ phía gia đình sẽ giúp thanh thiếu niên cảm thấy được yêu thương và hỗ trợ, từ đó dễ dàng vượt qua các khó khăn trong cuộc sống.

3.2. Giúp các em kiểm soát những yếu tố có thể kiểm soát

Nhiều chuyên gia khuyến cáo rằng, thanh thiếu niên nên tập trung vào những điều có thể thay đổi hoặc kiểm soát thay vì cố gắng thay đổi những yếu tố ngoài tầm với. Điều này giúp giảm bớt cảm giác lo âu và bất lực, tạo sự tự tin khi đối diện với khó khăn. Phụ huynh và giáo viên có thể hỗ trợ các em trong việc xây dựng các kỹ năng giải quyết vấn đề, lập kế hoạch học tập và quản lý thời gian.

3.3. Khuyến khích sử dụng các kỹ thuật quản lý căng thẳng

Các bài tập thư giãn, kỹ thuật hít thở sâu, chánh niệm, và thiền định là những phương pháp hiệu quả để giảm căng thẳng. Việc thực hành chánh niệm hoặc tham gia các hoạt động như yoga, viết nhật ký, hoặc tiếp xúc với thiên nhiên sẽ giúp các em thư giãn tinh thần và giảm căng thẳng. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng nghệ thuật, âm nhạc và hoạt động thể chất là các phương pháp hữu ích giúp cải thiện tinh thần và hỗ trợ tâm lý.

3.4. Tạo lập và duy trì mạng lưới hỗ trợ

Khuyến khích thanh thiếu niên mở rộng mạng lưới hỗ trợ bằng cách kết nối với bạn bè, người thân và giáo viên. Việc có một mạng lưới hỗ trợ mạnh mẽ giúp thanh thiếu niên cảm thấy được chia sẻ và không phải đối diện với khó khăn một mình. Nếu tình trạng căng thẳng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, các em nên được khuyến khích tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ hoặc chuyên gia tâm lý để có phương pháp hỗ trợ phù hợp và kịp thời.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng việc tăng cường nhận thức của phụ huynh và cộng đồng về trầm cảm ở người trẻ tuổi là cần thiết. Các chương trình giáo dục cộng đồng và các buổi tư vấn tâm lý tại trường học là những giải pháp có thể góp phần cải thiện sức khỏe tâm thần.

Nguồn: medipharusa.com – edition.cnn.com